1 (42)

84 Proza historyczna

Ciekawym zjawiskiem tego okresu był nawrót w powieści histprycznej dla dorosłych do epoki średniowiecza, kiedy to młode państwo polskie w aureoli wielkości zapowiadało swój mocarstwowy pochód przez drogę dziejów. Szczególne zainteresowanie wzbudziła wśród pisarzy epoka Piastów, zwłaszcza zaś czasy Bolesława Chrobrego (J. Grabski, T. Parnicki, A. Gołubiew).

W literaturze „dziecięco-młodzieżowej” zafascynowanie średniowieczem jest równie duże jak w literaturze adresowanej do dorosłego czytelnika.

Tak na przykład z ciekawym ujęciem średniowiecza oraz wątków piastowskich stykamy się w żbiorze opowiadań J. Żylińskiej pt. Odzyskana korona (1958). Idąc śladem najlepszych współczesnych pisarzy historycznych, autorka uczyniła pierwszoplanowymi bohaterami postaci historyczne, w sposób udany zmodyfikowała zaświadczone już w prozie historycznej wątki oraz wprowadziła nowe! Akcentuje to między innymi Antonina Jelicz, która podkreśla, że po Gołubiewie, Parnickim i Iwaszkiewiczu podjęcie tematyki piastowskiej nie należało do spraw łatwych. Wprawdzie na koncepcji Odzyskanej korony wyraźnie zaważyła wizja Polski piastowskiej stworzona w Chrobrym, Srebrnych orłach i Czerwonych tarczach, ale zdaniem A. Jelicz —jest to zjawisko pozytywne, albowiem mamy tutaj do czynienia z „ciekawym wypadkiem transpozycji osiągnięć powieści dla dorosłych na literaturę młodzieżową.”¹

W nowatorski sposób potraktowała również Żylińska tradycję historyczną w książce o księżniczkach i królewnach dynastii Piastów pt. Piastówny i    historycz!TVCh~śkońc6ntrowa-

ła swoją uwagę na psychicznej stronie życia swych bohaterek (m. in. Elżbiety — córki Łokietka, Judyty Salickiej, macochy Krzywoustego i in.).

W sposób konsekwentny tematykę piastowską ukazuję Kornelia Dobkie-wiczowa w powieściach: Haftowane trzewiczki (1958), Rycerze kamiennego niedźwiedzia (1962Ślężańska legenda (1967), Największy skarb (1966), Ojka z Kamiennej Góry (1968).

W Rycerzach kamiennego niedźwiedzia podjęła pisarka dwa wątki: historyczny — poświęcony takiemu autentycznemu wydarzeniu, jak obrona Niemczy, i obyczajowy — osnuty wokół losów młodego rycerza z możnego rodu śląskiego, jego przygód wojennych i tragicznej miłości do poddanki.

Podobnie skonstruowała Dobkiewiczowa powieść z czasów Mieszka I pt. Największy skarb. Na tle wydarzeń związanych z wyprawą niemieckiego

1

A. Jelicz: Nowatorska transpozycja piastowskich wątków. „Nowa Kultura” 1958 nr 51/52.