218 219 2

wypełnione są jajami, nazywa się je członami apolizyjnymi. U nielicznych gatunków człony odrywają się wcześniej i wtedy określa się je jako anapolizyjne. Rzadko człony uwalniają się przed dojrzeniem narządów rozrodczych i wtedy noszą nazwę hiperapolizyjnych. Człony młodsze są najczęściej szersze niż dłuższe, pośrodku strobili przybierają kształt kwadratowy, a w końcowej jej części stają się dłuższe niż szersze, ale zasada ta nie dotyczy wszystkich tasiemców. Poszczególne człony są pooddzielane od siebie przewężeniami i przegrodami zbudowanymi podobnie jak reszta pokrycia ciała. U niektórych gatunków brzegi tylne członów zachodzą na siebie kołnierzowato (ryc. 88D).

Większość tasiemców tej podgromady ma strobilę złożoną z dużej liczby członów, do 4000 i więcej, ale uważa się je za osobniki o zwielokrotnionych układach rozrodczych, a nie za kolonie. Szczególnie dlatego, że wszystkie części ciała: główkę, szyjkę i człony scala jednolity układ nerwowy i wydalniczy (p. dalej).

Budowa wewnętrzna

Pokrycie ciała. Pod względem ogólnej organizacji naskórek jest podobnie zbudowany jak u dwurodców i tasiemców nieczłonowanych, w szczegółach jest bardziej złożony i jego najbardziej zewnętrzna część jest grubsza. Naskórek jest syncycjalny i zanurzony, nie wytwarza oskórka (ryc. 87). Jest oparty na błonie podstawnej, na zewnętrznej powierzchni ma liczne mikrowyrostki zwane mikrotrichami (ryc. 87A), zwiększające powierzchnię i sprawność wchłaniania

Ryc. 87. Tasiemiec członowany, fragmenty przekrojów przez wór powłokowy. A — duże powiększenie. B — małe; a — parenchyma, b — błona podsławna, m — mikrotrichy, n — komórka naskórka zanurzonego, o — mięśnie okrężne, p — podłużne, s — warstwa syncycjałna naskórka

pokarmów. Liczba tych wyrostków, rozmiary i lokalizacja na powierzchni naskórka członów, są różne u poszczególnych gatunków. Naskórek jest pokryty glikokaliksem, warstwą makromolekuł zawierających głównie węglowodany, chroniących pasożyty przed działaniem enzymów trawiennych gospodarza. U kilku gatunków stwierdzono, że ich naskórek wydziela substancje neutralizujące enzymy trawienne, szczególnie chroniące pasożyty przed działaniem trypsyny gospodarza. Wchłanianie pokarmów zachodzi drogą mikropinocytozy i dyfuzji. Prócz zaangażowania w funkcje pokarmowe, naskórek pośredniczy w wymianie gazowej i częściowo w wydalaniu zbędnych produktów metabolizmu.

W łączności z błoną podstawną naskórka pozostają mięśnie ściany ciała. U tasiemców członowanych występują dwie ich warstwy, okrężna i niżej — podłużna.

Parenchyma. Mięśnie przebiegające w parenchymie są silniej rozwinięte niż udwurodców. Występują włókna rozmieszczone grzbieto-brzusznie, poprzecz

ce. 88. Tasiemiec uzbrojony. A — budowa ogólna, B — główka, C — budowa członu młodego, ^ — dojrzałego z silnie rozwiniętą macicą; c — pęcherzyk nasienny, e — zbiornik nasienia, 8 — gruczoł Mehlisa, j — jądro, k — kanał poprzeczny układu wydal ni czego, m — macica. ® — nasieniowód, o — ootyp, p — pochwa, r — prącie, w — pień nerwowy podłużny, ż — gruczoł

żółtkowy

219