223

214

Rośliny uprawne

Zastosowanie. Gorzknik ma zastosowanie w ginekologii, jako lek hamujący krwotoki i zwężający naczynia krwionośne.

Wymagania klimatyczne i glebowe. Gorzknik pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie występuje dziko w okolicy Krainy Wielkich Jezior oraz w Kanadzie. Dzięki dużemu popytowi na surowiec oraz wysokiej cenie roślina ta w swojej ojczyźnie została prawie całkowicie wytępiona. Surowiec amerykański pochodzi wyłącznie z plantacji.

Uprawa gorznika w naszych warunkach klimatycznych jest możliwa, jednakowoż bardzo kłopotliwa i zawodna. Wymaga gleby pulchnej, urodzajnej, silnie próchnicznej, stale wilgotnej. Udaje się dobrze na leśnej próchnicy liściastej, niekwaśnej. Gorznik jest rośliną wybitnie cieniolubną; nie znosi bezpośredniej insolacji, zwłaszcza w godzinach południowych. Pod uprawę nadają się zacienione stanowiska w parkach lub lasach liściastych. Na plantacjach w krajach zachodnich stosuje się cieniowanie całych pól płótnem łub wysadzanie roślin do skrzyń o bokach z gęstych kratek drewnianych, otwartych tylko od strony północno-wschodniej. Miejsce pod uprawę musi być osłonięte od wiatru i odpowiednio wilgotne.

Rozmnażanie. Gorznik możemy rozmnażać z nasion lub sadzonek.

1.    Rozmnażanie z nasion. Nasiona dojrzewają w sierpniu— wrześniu. Wydobywanie nasion z owoców odbywa się przez przecieranie świeżych owoców na sitach .drucianych. Nasiona są podobne do orzeszka konopnego, czarne, lśniące. Po wydobyciu z owoców szybko tracą zdolność kiełkowania. Przed wysiewem poddajemy je stratyfikacji. W skrzynce drewnianej lub doniczce układamy na przemian warstwę piasku i warstwę nasion, przykrywając z góry 1—1,5-centymetrową warstwą piasku. Zawartość skrzynki zwilżamy i przenosimy ją do chłodnej piwnicy lub zostawiamy przez całą zimę na dworze. Wiosną nasiona wysiewamy do skrzynek w szklarni lub do inspektów założonych na liściach.

Gdy liścienie osiągną wielkość liści białej koniczyny przesadza się siewki do skrzynek z ziemią specjalnie przygotowaną, a mianowicie: 2 części liściastego kompostu miesza się z 1 częścią piasku i 1 częścią gliny. Siewki wysadza się w odległości 5X5 cm. W pierwszym roku wegetacji rośliny rozwijają się bardzo wolno, mają tylko dwa owalne, rozrastające się liścienie, dopiero w czerwcu następnego roku wypuszczają jeden łub dwa liście. Wiosną następnego roku rozsadę wysadza się na plantacji w odstępach 30X30 cm.

2.    Rozmnażanie z sadzonek. Sadzonki robi się zwykle podczas wykopywania kłączy na surowiec. Każde kłącze ma kilka pączków. Kłącze tniemy na części w ten sposób, aby każda miała przynajmniej jeden pączek i kilka korzeni. Sadzonki takie sadzimy wprost do gruntu lub po poprzednim ukorzenieniu w inspekcie albo na rozsadniku.