248 4

7 ****** SmUKTUH** NB

7 6 5 Wy/arzamo

_f .^tjŁggfem cieplnym polegającym na nagrzaniu maicnału _do Wytfiro** **    ucnrerjwra jest głównym parametrem warunku_JHcyrr)

określonej    wygrzaniu w tej temperaturze . następnie _njł

o^kantc ^w>⁷ⁿf^ chłodzeniu Celem wy/ar/an.a jest uzyskanie Mrukt_llr, iwykle P°^^7lnyr0wnini j_gl termodynamicznej. Wy/aramu są poddawane _n,_c /Mi/onej du «an" _{ccłu /ab},egu . sposobu jego realizacji wyróżnia x,_{c r6/Tię} tylko stale Men* ujednorodniajęcc. normalizujące, zupełne. rckryx_fa]_1/u. rodzaje wyźarun. ^    sferoidyzujące. odwęgląjące. zmiękczające

Poniżej omówiono jedynie częściej stosowane rod/_ajc

*yżjr«fl-    ^ ujetlnorodniające (homogenizowanie lub ujednorodnianie)

„ ,    ,, »o zabiegu jest zmniejszenie, w wyniku dyfuzji, mikrosegrcgacj. pow _sla,

^ i^suJiz^stop« Stop nagrzewa się od I00do200°C poniżej temperatur , Ogrzewa przez dość długi okres umożliwiający wystąpienie dyfuzj, _na Możnej odległości Zabieg jest stosowany między innymi do dużych odlewów oraz

wlewków ze stali stopowych.

Wytarzanie normalizujące (normalizowane) polega na nagrzaniu stal, podcutekioidalricj do temperatury 30-50°C powyżej /tc₃. a stal. nadeutcktoidalnej do 30-5O°C powyżej temperatury /4e,„. wygrzaniu w czasie zapewniającym _po. wstanie drobnego /tama austenitu i następnie chłodzeniu w spokojnym powietrzu. Normalizowanie stosuję się w celu rozdrobnienia i ujednorodnlenia ziarna. Jest _ono często stosowane do wyrobów, w których podczas obróbki plastycznej na gorąco

utyskuje się zróżnicowaną wielkość ziarna.

Wydarzanie zupełne jest realizowane w takim samym zakresie temperatur

jak wyżarzanie normalizujące. Jedyna różnica między tymi wyżarzaniami sprowadza się do tego. że podczas wyżarzania zupełnego chłodzenie materiału jest znacznie wolniejsze, gdyż odbywa się razem z piecem. Celem wyżarzania jest zwiększenie

•iągiiwości i zmiękczenie stali.

Wytarzanie rekrysralizujące jest stosowane do materiałów odkształco-ych plastycznie. Podczas wyżarzania ze struktury odkształconej (o dużej gęstości yslokacji) powstaje, dzięki przekrystalizowaniu materiału, struktura drobno-armsta Wyżarzaniu rekrystaJizująccmu są poddawane materiały odkształcane astycznic na zimno. Znaczny wzrost gęstości dyslokacji podczas odkształcę-i plastycznego na zimno powoduje umocnienie materiału i zmniejszenie _JCgo Igliwości. Dlatego materiał po pewnej wielkości odkształcenia, gdy dalsze kształcamc w tym stanie mogłoby spowodować zniszczenie materiału, należy rć w celu zrekrystaJizowania i przywrócenia pierwotnej ciągliwości oraz

czności

⁷ 6 OBRÓBKA CIEPLNA STALI

^r

Obróbka powierzchniowa

7.6-6-

_,._y maszyn lub urządzeń, obciążone Mlam,

-"^ n. ^'"^an‘^C- "^neCZen,e ' £««•■ W takich ;V‘^. je*cli “urstwa powierzchniowa elen*_nlu£?*•* ^ploa^ń

.    ^{w n,eJ} ~P^n„ fci_{skajve a    lld}    >'

.    Wytworzenie mikro,trukmry zapewn * *“ ^c“W'iwy , „ _du '

clumuntu można uzyskać. stosując obrób^i^"    w|«_no£

. ' •f^errehniowych można wyróżnić obróbki. _p(^'^Crzchn'⁰wą \v_5r6d <*, , mikrostruktury warstwy powierzchnio^". " ^kl6r>ch zachtM,, > JS- * “fny ' ^m'kt.»stnik,_ur " 'hr bt^{/ <>br6bk}'-

>■    ** •**    ? °^br6bk'    ujpplno-chemicz-

^CZfS‘° ^obrab,anycb P^ow,erachniowo N_a,c" o ^{J S,alc}

- ' I, powierzchniowymi stal, są: nagniatamc ha,?" ^{C) s,0}'°wany_m1 azotowanie. azotonawcg|a„_1<;.    P~.erzchn.o-

grzanie warstw węglikowych. a/otkowy_ch .^,ne,all'owanie dyfuzyi ■■ *; _nJ zakres opracowania omówiono tylko niektóre7Tr^^d°^bnych &

^robck Powierzch.

,    _    - - J "Oi siwy

flarto#^¹¹' ^^jotiTliliowego powyżej temperatury Ac> i szybkim chlo-_hnl0wej P^r/C warstwie nagrzanej twardej struktury martenzytycznej

.^łu tfyflW*¹¹*.    .s . -..............u «..u    -----

rrerzc/tnrowe polega na nagrzaniu _{jedynic c} „

s    --------..,_^y . ^c,cnkicj warstwy

- -_{a w} warstwie nagi/.aucj iwarocj siruKtury martenzytycznej. cel^u uzy* _{do sia}|j niestopowych lub niskostopowych zawierających 0B*/**¹* *¥ Ponieważ jedynie warstwa powierzchniowa zostaje nagrzana ^v’^!fli do 0.6* ^C _{u w} CJĄici środkowej przedmiotu występuje ferryt i perlit tei«P^c,J,ur|^_VVY przedmiotu można podczas hartowania nagrzewać ptomie-*^_ką indukcyjną, wiązką laserową lub elektronową.

^0***y^m-|_cga na dyfuzyjnym nasycaniu powierzchniowej warstwy ^S0**vjⁿcelu zapewnienia dużej ciągliwości przedmiotu w jego części .j •«g*^crn _rt^_{ć W}ęgj_a w przypadku stali poddawanych nawęglaniu me pr/e-*f* ,_{ędu na} znacznie większą rozpuszczalność węgla w austenicie j**⁰-²⁵*’ nftweslanie przeprowadza się powyżej temperatury Ac_y Po nawęg-hartowany, a następnie niskoodpuszczany <150-180°C). USB* ^^bec cieplnej W twardej i odpornej na ścieranie warstwie powterzch-^^j0V_ią naprężenia ściskające zapewniające dobrą odporność na zmę-'stosunkowo ciągi iwy m rdzeniu. Grubość utwardzonej warstwy przez znacznie mniejsza niż warstwy utwardzonej przez hartowanie

pp*ierzchniowe.

Azotowanie polega na powierzchniowym nasyceniu siali azotem. Azotowa-■t przeprowadza się poniżej temperatury A,, a nasycona azotem warstw a powierzch-Łuwa uzyskuje dużą twardość dzięki wydzielaniu się w niej azotków, dlatego .'jtowanie jest końcowym zabiegiem obróbki przedmiotu. Stale do azotowania jwicrają zwykle Al, gdyż azotki Al charakteryzują się dużą twardością. Po

249