201504094454

Ssaki - kręgowce wszechstronne i ekspansywne

gruczoł

łojowy

włos

^ Warstwa -pbdskórr

nerw

Ssaki są zwierzętami stałocieplnymi, dzięki czemu w dużym stopniu uniezależniły się od temperatury otoczenia. Z tego powodu są szeroko rozprzestrzenione — żyją na wszystkich kontynentach na Ziemi, zarówno w środowiskach wodnych, jak i lądowych. W skrajnych warunkach klimatycznych niektóre ssaki mogą zmniejszać intensywność zachodzących u nich procesów metabolicznych i zapadać w stan odrętwienia. Kiedy stan ten jest spowodowany wysoką temperaturą, nazywa się go estywacją, natomiast kiedy powoduje go niska temperatura, nosi nazwę hibernacji.

W ciele ssaków najczęściej wyraźnie wyodrębniają się: głowa, szyja, tułów, ogon i dwie pary kończyn. Kształt i proporcje ciała są różne i zależą od tego, w jakim środowisku żyje dane I zwierzę.

[y Wyłączną cechą ssaków jest karmienie młodych mlekiem, wytwarzanym przez gruczoły mlekowe samic. Do innych typowych dla tych zwierząt cech należą owłosienie ciała i obecność małżowiny usznej. Współcześnie żyjące ssaki dzieli się na trzy podgromady: prassaki, ssaki niższe oraz ssaki wyższe, zwane łożyskowcami.

gruczoł

potowy

ciałko Wl _

czuciowe^w naczynia krwionośne

T*k>wa skóry ssaka

■ Pokrycie ciała

Pokrywająca ciało ssaków skóra stanowi ochronę przed niekorzystnymi warunkami środowiska zewnętrznego. Niekiedy pełni też inne funkcje, np. tworzy torbę lęgową u torbaczy. błony lotne u nietoperzy czy błony pławne u ssaków wodnych.

Skóra ssaków ma najbardziej złożoną budowę wśród wszystkich kręgowców lądowych. Naskórek odznacza się różną grubością u różnych gatunków, a jego zewnętrzne warstwy stale ro-gowacieją i złuszczają się. Z naskórka wyrastają włosy — wytwory charakterystyczne wyłącznie dla ssaków.

Sztywne, grube i długie włosy ościste chronią przed urazami mechanicznymi. Włosy wełniste są miękkie i cienkie; stanowią przede wszystkim warstwę termoizolacyjną. U niektórych gatunków (np. kota) rozwijają się włosy czuciowe, tzw. wibrysy, które są bardzo czułym narządem dotyku. Występują najczęściej na wargach, przy nozdrzach i nad oczami.

U większości ssaków włosy ulegają wymianie na nowe podczas linienia. W klimacie umiarkowanym do linienia dochodzi dwukrotnie w ciągu roku: wiosną i jesienią. Ma to związek z przystosowywaniem się barwy, grubości i gęstości sierści do pory roku.

Wytworami naskórka ssaków są też pazury, paznokcie, kopyta i łuski. Zwykle pokrywają one tylko niektóre części ciała, np. ogon u gryzoni. Inne wytwory naskórka to rogi oraz fiszbiny, czyli płytki rogowe występujące w jamie gębowej wielorybów, służące do odcedzanią pokarmu z wody.

WYTWORY NASKÓRKA

twory rogowe -

•    pazury

•    kopyta

•    paznokcie

gruczoły

' łojowe i potowe i zapachowe mlekowe

włosy

•    wełniste

•    ościste

•    czuciowe

389