Obraz0 3

Zdrowy włos jest lśniący dzięki wydzielinie gruczołów łojowych zawierającej woski i namaszczającej włosy. Barwa włosów zależna jest od ziarnistego barwnika brązowego i rozpuszczonego barwnika czerwonego i może przybrać kolor od jasnego (blond) do czarnego. Włosy ustawione są skośnic w regularnie biegnących liniach, zwanych strumieniami włosów.

Do najczęściej występujących zaburzeń w owłosieniu należą: wypadanie włosów (łysienie) oraz nadmierny porost włosów.

Łysienie może być wynikiem przejściowego lub trwałego wypadania włosów na ograniczonej powierzchni lub obejmującego całą owłosioną głowę.

Wypadanie włosów w części przypadków jest przemijające: ustępuje po usunięciu przyczyny. Przyczyny wypadania włosów mogą być różne. Należą do nich:

ł) mechaniczne (wycieranie, wskutek naciągania włosów),

2)    toksyczne (zatrucie związkami chemicznymi),

3)    choroby zakaźne (ostre choroby gorączkowe),

4)    choroby układowe,

5)    polekowe (np. przyjmowanie leków cytostatycznych, leków przcciwtarczyeo-wych, przeciwkrzepliwych),

6)    choroby włosów lub skóry owłosionej (np. grzybica).

Łysienie typu męskiego ma charakter stały.

Nadmierny porost włosów (hypertrichosis) może dotyczyć całej skóry lub być ograniczony do pewnych okolic. Może być nabyty lub wrodzony. Jest częstszy u mężczyzn. Rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie lub w okresie pokwitania. U kobiet —jako hirsutyzm — dotyczy skóry twarzy, tułowia i kończyn, włosy przybierają charakter owłosienia męskiego. Występuje w wyniku nadmiernego wytwarzania androgenów. Może być następstwem chorób nadnerczy, jajników, przysadki, podwzgórza lub przyjmowania leków hormonalnych.

6.5.1.6

Ocena stanu jamy ustnej

Jama ustna jest początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego. W jej obrębie znajduje się wiele elementów, tj. wargi, policzki, podniebienie, zęby, dziąsła, język, ślinianki, które biorą aktywny udział w trawieniu pokarmów. Ich prawidłowe funkcjonowanie w znaczący sposób w^rpływa na stan odżywiania organizmu, a zmiany patologiczne mogą utrudniać przyjmowanie pokarmów. Oceniając stan jamy ustnej należy zwrócić uwagę na wszystkie narządy leżące w jej obrębie.

Zmiany chorobowe w jamie ustnej najczęściej dotyczą języka, zębów, dziąseł i błony śluzowej.

Wargi — zdrowe mają kolor czerwony lub różowoczerwony, są lśniące, nawilżane przez śluz wytwarzany w gruczołach błony śluzowej warg. W obrębie warg mogą pojawiać się zmiany, tj. opryszczka, zapalenie kątowe (zajady).

Opryszczka (herpes) pojawiająca się na wargach towarzyszy infekcjom wirusowym, np. grypie, przeziębieniu, zapaleniu górnych dróg oddechowych.

Zajady to małe, bolesne pęknięcia lub nadżerki o żywoczerwonym dnie, umiejscowione w kątach ust. Mogą pojawiać się w przypadku niedoboru witaminy B₂.

Język jest tworem mięśniowym pokrytym błoną śluzową. Błona śluzowa na grzbiecie i brzegach bocznych języka tworzy liczne brodawki językowe, które sprawiają. że powierzchnia górna języka jest szorstka i ma wygląd aksamitu o barwie różowej. Błona śluzowa dolnej powierzchni języka jest cienka, delikatna, różowo-czerwona, bez brodawek.

Biały nalot (szarobiałe, plamiste obłożenie) na języku tworzy się z resztek pokarmowych, śluzu, zluszczonych nabłonków, leukocytów, grzybów. Występuje we wszystkich chorobach przewodu pokarmowego.

Język malinowy z wyraźnie zaznaczonymi brodawkami jest charakterystycznym objawem towarzyszącym płonicy.

Język blady o wygładzonej powierzchni występuje w niedokrwistości złośliwej, a żywoczerwony w niektórych awitaminozach.

Język pokryty bliznami jest charakterystyczny dla chorych na padaczkę.

Nicbolesne twarde owrzodzenia mogą być zmianami o charakterze nowotworowym.

Pleśniawki (soor) w postaci białych nalotów występują na języku lub błonic śluzowej jamy ustnej. Najczęściej można je spotkać u niemowląt oraz w przebiegu chorób wyniszczających, a także jako powikłanie stosowania antybiotyków i braku higieny jamy ustnej. Powstaniu plcśniawek sprzyja niedobór witamin z grupy B.

Wysuszona błona śluzowa jamy ustnej może towarzyszyć odwodnieniu organizmu.

Pojawienie się zaczerwienienia, obrzęku błony śluzowej, owrzodzeó, przykrego zapachu z ust. dolegliwości bólowych świadczy o zapaleniu jamy ustnej.

Pojawienie się na błonie śluzowej policzków na wysokości zębów trzonowych białych plamek (plamki Koplika) to objaw odry, poprzedzający wystąpienie wysypki na skórze.

Obrzmienie i bolesność ślinianek mogą wskazywać na zapalenie ślinianek.

Wszystkie zmiany i uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej powinny być zgłaszane lekarzowi i leczone.

Zmiany na dziąsłach. Dziąsła zaczerwienione, rozpulchnione, krwawiące mogą być objawem niedoboru witaminy C lub zapalenia dziąseł.

Stan uzębienia. Uzębienie pełne zapewnia możliwość rozdrabniania i żucia pokarmów stałych. Ubytki w uzębieniu w zależności od ich stopnia mogą częściowo lub całkowicie ograniczać możliwość rozdrabniania pokarmów stałych.

W skład uzębienia stałego wchodzą 32 zęby, w tym 2 zęby sieczne, 1 kieł, 2 zęby przedtrzonowe i 3 zęby trzonowe po każdej stronie w szeregu górnym i dolnym. Najczęstsze zmiany dotyczące zębów i przyzębia to próchnica zębów, parodontoza. nieprawidłowy zgryz.

Próchnica zębów jest najczęściej występującą chorobą uzębienia. Jest to proces, w przebiegu którego dochodzi do demineralizacji, a w następstwie do osłabienia struktury twardych tkanek zęba (szkliwa i zębiny), co prowadzi do powstania ubytków w tkankach zębów. Próchnica zębów może być przyczyną chorób w całym organizmie.

Parodontoza to proces, w którym w trakcie długo trwającego zapalenia przyzębia dochodzi do utraty zęba lub grupy zębów. Objawem parodontozy jest rozchwianie zębów (znaczna ruchomość) i ich wypadanie.

333