201505284521

194

/;»«i Owczarz.

194

/;»«i Owczarz.

r..vczncgo mitu miłosnego, zasia-

^-r-ST*    .

w powie*! "£>ggg?2£ •» ^„ aJtończonego imioregoboj. nawiającc muszą by^{c cn<} •    , miłosnego /^^KonL ,    ,

I. Rola i waga głównego wątku ni.łos    od czasów Wertep

ga bohaterów; jedna / tych *"««*-*_{fc nlilos}ny łatwo także dostrzec.

znaczące to samobójstwo.    , konturach . zmąconej ciągło.

Ze za jego sprawą dziennik o rozUn'    '    . _coraz wyraźniej w pełną dra-

sci rozwojowej przekształca się ^{s 1}    ]ję/ne perypetie ku nieuchronnemu

muturgii opowieść, zmierzającą    i_ujakiej egzystencji zarysowuje

finałowi. Władnie za sprawą miłości nn

się tu tak wyraźnie.    , . „_dcnckim wystrojem spowiedzi tego

2. Brak współbrzmienia między    _taInym. żeby nie powiedzieć

„dziecięcia wieku” schyłkowego as    podobny brak zestroju

- ckliwym tonem głównego '^“ mi a wyznawanymi, co ujawnia występuje między wartościami dekla    ^ _ulvvór jest przecież narzę-

się stopniowo, ale dobitnie, w mc -_{u z t warlo} zwrócić uwagę

dziem samopoznama po mt° ^u- , _kich jak również na pewien „nie-na funkcję motywów i wątków dekade k J _p,_{oszowskiego> 0 klórej} stosunek” między materią powieści a auto    J    ,    . ,

wspominał już Henryk Markiewicz’. Być może jest to sygnał głębszego rozziewu, który - kto wie - charakteryzuje wszystkie polskie d -lewiętna-stowieczne spowiedzi, wyznania, dzienniki. W wypadku tych rozważań, oglądowi podlegać będzie tylko rozziew między esencją a egzystencją.

Polska recepcja Bez dogmatu zdaje się potwierdzać tezę Marty Piwiń-skicj: „miłości romantycznej kultura polska nie zna, me lubi, nie rozumie i nie chce rozumieć”^{1 2 3}. Odwołajmy się pokrótce do taktów, które - w sposób dający do myślenia - zestawił Artur Hutnikiewicz. W Polsce Bez dogmatu przyjęto „z szacunkiem należnym talentowi, którego nikt nie kwestionował, ale na ogół chłodno”⁴, natomiast poza granicami kraju powieść cieszył a się niezwykłym powodzeniem. Chwalił ją Tołstoj, docenili Anglicy, zaczytywali się w niej Niemcy. Posłuchajmy zresztą samego Sienkiewicza:

Między Niemkami miałbym może powodzenie, gdyby nic to, żc jest tu jeden młody człowiek, z którym walczyć niepodobieństwo. Jest to niejaki von Ploschowski z po-

1

’ H. Markiewicz, Bezc/ogmatowcy i melancholicy, w: idem, W kręgu Żeromskiego. Roz-

2

prawy i szkice historycznoliterackie, Warszawa 1977, s. 127.

3

   M. Piwińska, Miłość romantyczna, Kraków 1984, s. 519 (Posłowie).

4

   A. Hutnikiewicz, op.cit., s. 8.