272

272 6. Aparaty stosowane w kosm-r

Przewodniki elektryczne		Materiały nie przewodząc
Dobre przewodniki elektryczne	Słabsze przewodniki
Metale (przede wszystkim złoto,	Wilgotne podłogi	Szkło
srebro, miedź)	Wilgotne drewno	Porcelana
Węgiel	Wilgotna, przepocona odzież	Materiały ceramiczne
Roztwory wodne, które	Woda wodociągowa	Tworzywa sztuczne
zawierają elektrolity	Tkanki człowieka (np. skóra)	Guma
(kwasy, zasady, solanki)	Narządy	Olej

Przewodniki elektryczne i izolatory.

3. Jednostki miary prądu elektrycznego

Do opisu prądu elektrycznego stosowane są cztery najważniejsze jednostki miary: napięcie (mierzone w woltach), opór (mierzony w omach), natężenie (mierzone w amperach) i moc (mierzona w kilowatach). Przedrostek kilo oznacza tysiąc razy.

Na początku obwodu elektrycznego znajduje się biegun ujemny. Wokół bieguna ujemnego gromadzi się silny ładunek ujemny, dlatego biegun ujemny odpycha elektrony. Na końcu obwodu znajduje się biegun dodatni, na którym brakuje elektronów. Między biegunem ujemnym i dodatnim istnieje różnica ładunków, dlatego po połączeniu obu biegunów przewodnikiem w obwodzie elektrycznym prąd płynie od bieguna ujemnego do dodatniego. Przepływ elektronów w jednym kierunku określany jest mianem prądu stałego.

Im większa jest różnica ładunków między biegunami, tym więcej elektronów przepływa przez przewodnik elektryczny. Różnica ładunków nazywana jest także napięciem. Napięcie mierzy się w woltach (V). Z największym napięciem mamy do czynienia w liniach wysokiego napięcia. W odróżnieniu od tego wartość napięcia w państwowych sieciach elektrycznych wynosi 220 woltów, w aparatach telefonicznych 60 woltów, a w komórce człowieka tylko 80 miliwol-tów.

Przewody elektryczne stawiają przepływowi prądu mniejszy bądź większy opór, który zależy od trzech czynników. Po pierwsze, od rodzaju przewodnika: miedź przewodzi lepiej niż żelazo, jest więc dobrym przewodnikiem elektrycznym. Po drugie, od przekroju przewodu: przewód o małej średnicy stawia większy opór niż o dużej. Po trzecie, opór zależy od długości przewodu: im dłuższy przewód, tym dłuższa droga, którą muszą przebyć elektrony. Ostatecznie im większy jest opór, tym mniejszy jest przepływ prądu. Opór mierzy się w omach (O).

Natężenie prądu zależy od napięcia i oporu n* więcej elektronów przepłynie w określonym czas* przez przewodnik elektryczny, tym większe jest '■■d tężenie prądu. Oznacza to: im wyższe napię:< i mniejszy opór, tym większe natężenie. Odwrót™* im niższe napięcie a wyższy opór, tym mniejsze nai tężenie prądu. Natężenie prądu podaje się w amperach (A).

Moc to praca, jaką prąd elektryczny, czy urząd: ?-nie elektryczne, może wykonać w określonym czasie (np. w godzinę, tzn. w kWh). Miarą mocy je: wat (W) lub kilowat (kW). Na tabliczkach identyfikacyjnych urządzeń elektrycznych umieszczone informacje dotyczące mocy urządzenia. Na przykład suszarki do włosów mają moc 400-600 v.= tów.

4. Zapobieganie wypadkom przy pracy z prądem elektrycznym

Organizm człowieka jest stosunkowo dobrym przewodnikiem elektrycznym. Opór w organizmie dorosłego człowieka - mierzony od jednej ręki do drugiej - wynosi około tysiąca omów i zmniejsza się znacznie jeśli ręce są wilgotne. Tę sytuację wykorzystuje się podczas zabiegów kosmetycznych z użyciem aparatów elektrycznych. Ale uwaga: ze względu na lepsze przewodzenie prądu wilgoć zwiększa jednocześnie niebezpieczeństwo wypadku! Dlatego nigdy nie wolno dotykać mokrymi rękami wtyczek, kabli lub urządzeń elektrycznych. Nie należy także równocześnie dotykać urządzeń elektrycznych i wodociągowych. Powszechnie wiadomo, że podczas kąpieli nie wolno dotykać urządzeń elektrycznych (np. telefonu lub suszarki), gdyż można ulec śmiertelnemu porażeniu prądem elektrycznym.