290 4

* metale >»ch^stopv

Mangan w małych ilościach (do 0.8%) jest dodawany w celu odtlcnienia Ktali łub związania siarki w MnS. przez co zapobiega się powstawaniu l _cS powodującemu powstanie kruchości stali na gorąco W ilościach (1.0 - 1.5%, _Mn ,cst dodawany w celu umocnienia roztworowego stali zmniejszenia wielkości ziarna ferrytu w blachach walcowanych na gorąco oraz zwiększenia hartowności.

Krzem w ilościach do 0.5% jest stosowany jako odtleniacz. W ilościach 0.5 - 1.0% jest dodawany w celu umocnienia ferrytu. W większych ilościach (0.5 -r 4.5%) powoduje zwiększenie oporu elektrycznego oraz zmniejszenie strarm ści stali magnetycznie miękkich. Zwiększa również żaroodpomość stali Kr/cn stabilizuje bardzo mocno ferryt, dlatego stale zawierające więcej mz 3% S: zachowują strukturę ferrytyczną od temperatury otoczenia do temperatury solidusu Nikiel w małych ilościach (0.5 -r 1.0%) ma na celu zwiększenie hartowno-fcj. W ilościach (3    9%) jest stosowany do obniżenia temperatury przejścia stali

* stan kruchy. Większe ilości > 8% są dodawane w celu stabilizacji austenitu

v stalach odpornych na korozję i żaroodpornych.

Chrom w ilościach (0.2 -•» 2%) ma na celu zwiększenie hartowności. Pr/\

miększych ilościach tworzą się węgliki zwiększające odporność stali na ścieranie )uze ilości chromu ^ 10.5%¹ zapewniają stali odporność na korozję oraz utlenianie hrom jest więc podstawowym pierwiastkiem stali odpornych na korozję, żarood-

twnych i żarowy trzy małych.

_{l ik}t_fn w ilościach do 2.5% ma na celu zwiększenie hartowności oraz ¹ twardości wtórnej. Większe ilości są di-nlawanc w celu utworzenia _>yl«<^>r/Ł'ⁿⁱ^. .spełniającego stali dobrą odporność na ścieranie Molibden powodu-*** -_{c O(}jpomości na korozję stali nierdzewnych, szczególnie w obecności ^ jwięk*⁷    opóźnienie mięknięcia stali przy wzroście temperatury dzięki

^viuSNV nu się węglika MojC.

ttict#* w₀ifrom jest dodawany głównie w celu utworzenia węglika M„C zapew-U dużą odporność na ścieranie Wydzielenia węglika W,C podczas _{lia sta}j, powodują twardość wtórną.

edp¹*^ _Wanaj w ilościach do 0.2% jest dodawany w celu zwiększenia hartowności mocnienia wydzieleniowego stali. Większe jego ilości powodują zwiększenie rncrfcci stali na ścieranie.

0ŚP⁰" Mitdi w ilościach 0.2 — 0,5% zwiększa odporności stali na korozję / /m Dodatki 1.0— 1.5% Cu są stosowane do uzyskania umocnienia

jjjftOSieO^

*-^d'‘^C,Xi^t dodawany do stali w niewielkich ilościach, od 0.0003 do 0.003%.

poprawy hartowności. Segregując do granic ziam austenitu, powoduje *    |_c środkowania produktów wysokotemperaturowej przemiany austenitu

^kresie tworzenia ferrytu i perlitu).

8 1.5. Podział stali

}.c względu na skład chemiczny rozróżnia się stale niestopowe {węglowe) i stale ropowe. Jeżeli zawartość jakiegoś pierwiastka w stali jest równa lub większa od wartości granicznej, podanej w tabl. 8.2. to laką stal zalicza się do siali stopowych. W zależności od czystości (zawartości w trąceń niemetalicznych! i tolerancji

okładu chemicznego rozróżnia się stale niestopowe podstawowe. jakościowe i spe-t julne oraz stale stopowe jakościowe i specjalne.

TABLICA 8.2. Granica miedzy stalami niestopowymi i stopowymi {PN-EN 10020)

Pierwiastek	Zawartość graniczna % masowe	Pierwiastek	Zawartość 1 graniczna % masowe
Aluminium	0.10	Nikiel	0.30
Bor	0.0008	Ołów	0.40
Bizmut	0.10	Selen	0.10
Kobalt	0.10	Krzem	0.50
Chrom	0.30	Tellur	0.10
Miedź	0.40	Tytan	0.05
Mangan	1.65	Wanad	0.10
Molibden	0.08	Wolfram	0.10
Niob	0.06	Cyrkon	0.05

291

1

Wg PN-EN 10020: 1996 ..Stal. klasyfikacja" zawartość Cr w stalach odporn>ch na koro/ję M J0.5% Niekiedy, szczególnie w książkach w języku polskim, podawana jest wyższa zawartość Cr , a niekiedy nawet 13%). od której stal jest uważana za odporną na korozję.