310

310

Normach układ tolerancji otworów i wałków (PN-77/M-02102) oraz układ tolerancji kątów (PN-77/M-02136) wynika z układu tolerancji i pasowari ustanowionego przez ISO (International Organization for Standardizatioń).

Wałki i otwory klasyfikuje się przyjmując za podstawę położenie ich pól tolerancji względem wymiaru nominalnego (linii zerowej). Układ ustala 28 rodzajów wałków oznaczonych małymi literami alfabetu łacińskiego i 28 rodzajów otworów oznaczonych wielkimi literami alfabetu łacińskiego (rys.8.1). Położenie pola tolerancji jest funkcją wymiaru nominalnego; im jest on mniejszy, tym bliżej linii zerowej musi być położone pole tolerancji. Tolerancje (szerokość pola tolerancji) są uszeregowane według klas dokładności.

Rys. 8.2. Położenie pola tolerancji wymiaru kątowego: a) kąt pryzmy (klina), b) kąt stożka

Polska Norma PN-77/M-02102 ustala 19 klas dokładności wymiarów liniowych oznaczonych symbolami cyfrowymi od 01, 0, 1, 2... 17 w kierunku malejącej dokładności, czyli rozszerzającego się pola tolerancji dla określonego wymiaru nominalnego przy tym samym położeniu tego pola. Klasy od 01 do 5 są przeznaczone głównie do tolerowania sprawdzianów. W ogólnej