343 2

Bogdan Rączkowsk? - BHP w praktyce Rozdział 9

zębate, koła łańcuchowe, łańcuchy i inne ruchome elementy, które mogą być źródłem niebezpieczeństwa (nie dotyczy walców posuwowych).

Osłony, których konstrukcja pozwala na ich usunięcie bez użycia narzędzi, należy tak zblokować z napędem, aby w przypadku gdy zostaną usunięte, została uniemożliwiona lub przerwana praca pilarki ramowej.

Poza tym pilarki ramowe powinny być zaopatrzone w następujące urządzenia zabezpieczające:

a)    ostrzegawcze urządzenia sygnalizacyjne działające po obu stronach pilarki z chwilą włączenia napędu (w pilarkach dwupoziomowych),

b)    urządzenia uniemożliwiające włączenie napędu podczas wykonywania prac w podpiwniczeniu (np. przy smarowaniu łożysk głównych),

c)    urządzenia uniemożliwiające samoczynne przesunięcie się pasa z koła wolnego na robocze,

d)    urządzenia zabezpieczające przed opadnięciem górnych walców posuwowych w czasie przeprowadzania wymiany sprzętu pił lub prac konserwacyjnych i remontowych,

e)    urządzenia blokujące (w pilarkach z hydraulicznym lub pneumatycznym dociskiem górnych walców posuwowych) napęd walców posuwowych i napęd ramy piłowej w przypadku zaniku ciśnienia w układzie.

Urządzenia odpylające

Pilarki ramowe powinny być zaopatrzone w ruchomy spad trocin, umożliwiający odprowadzenie trocin do pojemników lub przenośników, względnie do innych urządzeń wchodzących w skład systemu odprowadzania odpadów u użytkownika tych obrabiarek.

Wózki pilarek

Wszystkie wózki pilarek ramowych powinny spełniać następujące wymagania:

a)    powinny być zabezpieczone przed możliwością włożenia nóg pod koła,

b)    powinny być zabezpieczone przed wypadnięciem z toru,

c)    powinny być zaopatrzone w urządzenie do oczyszczania szyn z trocin.

OBRABIARKI DO METALI

Obrabiarki - maszyny do kształtowania przedmiotów z różnych materiałów konstrukcyjnych za pomocą zamocowanych w niej narzędzi.

Obrabiarki skrawające są stosowane do nadawania obrabianemu przedmiotowi wymaganego kształtu przez oddzielenie nadmiaru materiału w postaci wiórów. Do obrabiarek tych należą: tokarki, wiertarki, frezarki, strugarki, szlifierki i inne.

W zależności od zastosowania rozróżnia się obrabiarki:

•    ogólnego przeznaczenia umożliwiające wykonywanie różnorodnych prac w produkcji jednostkowej i małoseryjnej,

•    specjalizowane przewidziane do wykonywania określonych robót w węższym zakresie, np. tokarko-kopiarki, frezarki,

⁸ specjalne stosowane w określonych gałęziach przemysłu np. tokarki dla kolejnictwa do obróbki kół wagonowych, tokarki dla przemysłu hutniczego do obróbki walców hutniczych itp.

Rozróżnia się podstawowe sposoby obróbki skrawaniem:

•    toczenie - przedmiot obrabiany wykonuje ruch obrotowy, narzędzie zaś (nóż tokarski) przesuwa się równoległe do osi obrotu przedmiotu lub prostopadle do niej, bądź wykonuje oba te ruchy łącznie. Toczenie stosuje się głównie w celu otrzymania powierzchni walcowatych, stożkowatych lub kulistych,

•    struganie - przedmiot i narzędzie wykonują ruchy prostoliniowe, stosuje się je przede wszystkim do wykonywania płaszczyzn,

•    wiercenie - narzędzie (wiertło) wykonuje ruch obrotowy i jednocześnie prostoliniowy postępowy ruch posuwowy. Ten rodzaj obróbki służy do wykonywania otworów,

•    frezowanie - narzędzie (frez) wykonuje ruch obrotowy, przedmiot obrabiany przesuwa się prostoliniowo. Przedmiot może wykonywać również ruch prostoliniowy obrotowy jednocześnie,

•    szlifowanie - narzędzie (ściernica) wykonuje szybki ruch obrotowy. Przedmiot obrabiany porusza się bądź mchem prostoliniowym (szlifowanie płaszczyzn), bądź obrotowym (szlifowanie powierzchni walcowych).

Tokarki

Tokarka - obrabiarka skrawająca stosowana do toczenia przedmiotów. Poza toczeniem można wykonywać operacje: wytaczania, wiercenia, rozwiercania, przecinania, radełkowania, a z użyciem dodatkowych przyrządów również frezowania i szlifowania.

Podstawowym rodzajem tokarki jest tokarka kłowa, umożliwiająca zamocowanie przedmiotu obrabianego w kłach znajdujących się we wrzecionie i w koniku. Wrzeciono jest napędzane silnikiem elektrycznym za pośrednictwem przekładni zębatych, które nadają przedmiotowi obrabianemu różne prędkości obrotowe, zależnie od wymagań prędkości skrawania i średnicy przedmiotu. Nóż zamocowany w imaku może się przesuwać razem z suportem wzdłuż prowadnic łoża [przesuw wzdłużny) oraz poprzecznie względem osi wrzeciona [przesuw poprzeczny). Niezależnie od tego możliwe jest ręczne przesuwanie górnych sań narzędziowych, co wykorzystuje się do ustawienia noża względem przedmiotu oraz do toczenia krótkich przedmiotów. Mechanizm posuwu noża tokarskiego

683