3

hrak gry na trąbce. Świadczenie poprzez zaniechanie może polegać nawet na /noszeniu - czyli na nicpr/eówdziałaniu przez dłużnika określonym zachowaniom wierzyciela, którym, gdyby nic zobowiązanie, mógłby się zgodnie z prawem priM « iwsławić. Na przykład, jeże! to my gramy na trąbce, ale mamy czas na ćwiczeni* tylko w nocy możemy zawrzeć z sąsiadem umowę na mocy której zobowiązuj# •lę “ii do znoszenia naszej gry na trąbce (niewzywanie policji, straży miejskiej, •l/minikarzy) — a zatem je§> świadczenie będzie polegało na niepodejmowaniu d/niluó przeciwdziałających naszemu zachowaniu, które, gdyby nie zobowiązanie, uioglby był podjąć.

Niezależnie od rodzaju, każde świadczenie musi być ściśle oznaczone. Musi być ono zgodne z prawem — nie może nim być przykładowo świadczenie polegając# nil czyimś zabójstwie. Aby zobowiązanie było ważne, świadczenie musi by równiofl możliwe do wykonania - umowa o świadczenie niemożliwe jest, zgodnie z art. 387 1 KC nieważna. Dotyczy to jednak zasadniczo tzw. niemożliwości pierwotnej, czyli istniejącej już w chwili zawarcia kontraktu a jednocześnie obiektywnej — tzn, świadczenie jest niemożliwe do spełnienia dla każdego, a nie tylko dla dłużnika¹. Przykładowo nie może zatem twierdzić, że umowa była nieważna dłużnik, który już w chwili zaciągania zobowiązania pieniężnego nie miał pieniędzy na realizację¹ świadczenia, gdyż jest ono niemożliwe do spełnienia dla niego (subiektywnie) ale nil obiektywnie. Warto zaznaczyć, że z mocy art. 387 § 2 KC strona, która w chwili zuwnrcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia i nic wyprowadziła z błędu drugiej strony, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła zawierając umowę i nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.

Pamiętać należy, że zgodnie & art. 356 KC wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia - przykładowo nie jest istotne czy kolejną ratę kredy-i u spłaca w banku kredytobiorca, czy inny podmiot, ale wierzyciel zamawiający swój portret u wybitnego malarza, może żądać, by namalował go ten malarz osobiście.

Istotną dla obrotu w warunkach przemian społeczno-gospodarczych regulację zawiera art. 357¹ KC, stanowiąc, że jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nic przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu ich interesów, zgodnie z zasadami współżycia s|N>lccznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę |Hitr/cby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu I h >| tr/cdzającym.

iiniiithil I i wint/nmoUło/otiowhi/anlacb 135

Nwludi /rula, znlcżnlo od lOgOCOjtfHt u li przedmiotem podzielić możemy na pienią Im' i niepieniężne. Swiude/.enie pieniężne wyrażone są w pieniądzu - a zatem pi jt| na dokonaniu przez dłużnika zapluty określonej sumy pieniężnej, z reguły na rzecz wierzyciela². Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nli¹ może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika. W przypadku gdy świadczenie od chwili powstania ma charakter pieniężny, jego spełnienie następuje przez zapłatę sumy nominalnej, jednak w razie iRtoinoJ zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może, I" • n>/ważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były one iiitialnnc w orzeczeniu lub umowie. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu świadczenia pieniężnego nie może jednak wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli pozostaje ono w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Warto podkreślić,że o ile umowa nie stanowi inaczej uprawnienie do wyboru formy •.pełnienia świadczenia pieniężnego (przelew, gotówka, itd.) należy do dłużnika a nic do wierzyciela³.

Świadczenia niepieniężne natomiast oznaczają, że dłużnik zobowiązany jest do Jakiegokolwiek innego zachowania się, niż zapłata kwoty sumy pieniężnej - a zatem na przykład do dostawy rzeczy, wykonania określonych usług, itp.. Zaznaczyć należy, Żc jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych tylko co dó gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez ł /.ynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości.

Świadczenia można podzielić również ze względu na sposób ich spełnienia nu jednorazowe, okresowe i ciągłe. Świadczenia jednorazowe polegają na ściśle określonym, jednokrotnym zachowaniu się dłużnika. Świadczenia okresowe polegają na wielu jednakowych zachowaniach dłużnika, powtarzających się w pewnych określonych odstępach czasu (na przykład spłata kolejnych rat pożyczki). Świadczenia ciągłe polegają natomiast na określonym zachowaniu się dłużnika przez czas trwania zobowiązania*⁶.

1

Por. bliżej odnośnie umowy o świadczenia niemożliwe J. Rajski (w:) Praw o konlrakladt w ofoode gospodarnym. Warszawa 2002, $.63-64

2

   Choć zdarzają się też przypadki, żc suma ta ma być, zgodnie z treścią zobowiązania wypłacona innej osobie, lub też może być przez dłużnika złożona do depozytu sądowego (na przykład w razie /.włoki wierzyciela).

3

   Por. J.P. Naworski: Zobowiązaniapitni fint to obrotu gospodarnym, .Monitor Prawniczy" Nr 6

z 1994 r.,s. 161.

^H Por. bliżej J. R. Antoninie (w-) P. Horosz, J. R. Antonhilc Pratotupodstatayprudsifbiorczoici, (red. P. Horosz), Warszawa 2009, s. 141-142.