3 Spis treści 2 2

SPIS TREŚCI

4.5.    Typy funkcji wypowiedzi .............................. 56

4.6.    Podsumowanie..................................... 61

Wykład 5. Język w działaniu. Struktura aktu komunikacji. Typy aktów mowy. Akty mowy bezpośrednie i pośrednie .......... 62

5.1.    Różne rozumienia terminu pragmatyka .................... 62

5.2.    Rzut oka na rozwój teorii aktów mowy ................... 64

5.3.    Typy aktów mowy .................................. 66

5.4.    Akty mowy bezpośrednie i pośrednie ..................... 68

5.5.    Odczytywanie sensów „naddanych”, niepowiedzianych wprost . .    69

Część II. Struktura systemu językowego ............... 71

Wykład 6. Budowa systemu językowego: obraz ogólny. Podsystem fonologiczny .......................................... 72

6.1.    Hierarchiczna budowa języka .......................... 72

6.2.    Budowa i funkcje podsystemu fonologicznego............... 78

Wykład 7. Podsystem morfologiczny. Słowotwórstwo a fleksja: pomnażanie słownictwa i tworzenie członów wypowiedzi......    89

7.1.    Definicja morfemu. Typy morfemów i ich klasyfikacje ......... 89

7.2.    Słowotwórstwo a fleksja .............................. 94

7.3.    Rola słowotwórstwa w systemie językowym ............... 98

7.4.    Rola fleksji w systemie językowym ...................... 99

Wykład 8. Podsystem składniowy ........................ 108

8.1.    Reguły składniowe: obraz ogólny ........................ 108

8.2.    Schematy zdaniowe i ich typy. Wzorce wypowiedzi niezdaniowych 110

8.3.    Reguły rozbudowywania grup i sygnalizowania zależności składniowych .......................................... 114

8.4.    Reguły tworzenia zdań złożonych: obraz ogólny ............. 115

8.5.    Właściwości zdań intensjonalnych ....................... 117

8.6.    Zdania relatywne (względne) ........................... 118

8.7.    Zdania łączone na zasadzie semantycznej.................. 118

Wykład 9. Słownictwo jako system. I. Klasy funkcjonalne lek-semów (tzw. części mowy) .............................. 123

9.1.    Wstępna charakterystyka słownictwa ..................... 123

9.2.    Podział leksemów na klasy funkcjonalne. Kryteria klasyfikacji . . .    125

9.3.    Cechy charakterystyczne poszczególnych części mowy........ 127

Wykład 10. Słownictwo jako system. II. Struktura semantyczna słownictwa .......................................... 133

10.1.    Słownik jako magazyn pojęć opisujących świat .............. 134

10.2.    Relacje semantyczne między leksemami .................. 137

10.3.    Subiektywna (antropocentryczna) interpretacja nazywanych zjawisk 140

6 10.4. Mechanizmy nazwotwórcze ............................ 141

Część III. Wybrane problemy metodologiczne językoznawstwa ............................................... 145

Wykład 11. Językoznawstwo wśród innych nauk. Nauka humanistyczna czy przyrodnicza? .............................. 146

11.1.    Ogólny podział nauk i swoistość humanistyki ............... 147

11.2.    Cechy specyficzne badań humanistycznych: interpretacja i wartościowanie ......................................... 149

11.3.    Typy nauk humanistycznych ........................... 151

11.4.    Miejsce językoznawstwa wśród wyróżnionych dyscyplin ....... 153

Wykład 12. Przegląd i charakterystyka dyscyplin językoznawczych    155

12.1.    Językoznawstwo wewnętrzne i zewnętrzne ................ 156

12.2.    Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne ............. 159

12.3.    Podział dyscyplin językoznawczych ze względu na zakres i aspekt

badawczy ......................................... 160

12.4.    Typy badań porównawczych ........................... 162

12.5.    Badanie języka charakteryzujące się swoistością metody: językoznawstwo statystyczne ............................... 164

Wykład 13. Podstawowe problemy językoznawstwa historycznego 166

13.1.    Pojęcie zmiany językowej. Źródła i przyczyny zmian językowych 166

13.2.    Najważniejsze metody badań diachronicznych ............... 168

13.3.    Pojęcie pokrewieństwa językowego. Problem prajęzyka ....... 172

13.4.    Etapy wyodrębniania się polszczyzny z wcześniejszych wspólnot

językowych ....................................... 174

Wykład 14. Elementy językoznawstwa typologicznego ........ 179

14.1.    Najważniejsze grupy językowe świata .................... 180

14.2.    Ekskurs na temat początków mowy...................... 181

14.3.    Typologia fonologiczna ............................... 184

14.4.    Typologia morfologiczna: sygnalizowanie struktury składniowej . .    186

Wykład 15. Problemy językoznawstwa kulturowego. Typologia semantyczna. Uniwersalizm i relatywizm językowy .......... 190

15.1.    Różnice w zakresie znaczeń zgramatykalizowanych .......... 191

15.2.    Różnice w sposobach liczenia .......................... 192

15.3.    Różnice w kategoryzacjach świata ....................... 193

15.4.    Kulturowe ukształtowanie pojęć ........................ 196

15.5.    Kulturowe uwarunkowanie aktów mowy .................. 197

15.6.    Uniwersalizm i relatywizm językowy. Czy da się w pełni przezwyciężyć relatywizm? ............................... 198

Wykaz stosowanych skrótów i symboli..................... 201

Bibliografia .......................................... 203