409 2

400 Rośliny uprawne

warstwą. Schnie ono łatwo i dosyć szybko. Z 3,5—4 kg świeżego ziela otrzymuje Się 1 kg suszu.

Tymianek ścięty we właściwym czasie, tj. na początku zakwitania, i prawidłowo ususzony daje surowiec o prawie naturalnym zabarwieniu szarozielonym, przyjemnym aromatycznym zapachu, bez grubszych łodyg i bez rozkruszu. Ścięty natomiast w pełni kwitnienia daje dużo rozkruszu i zbyt grube, zdrewniałe łodygi. Zasadniczo surowcem leczniczym jest otarte ziele i takie właśnie często spotyka się w handlu.

W zależności od zamówienia plantator przygotowuje surowiec w postaci całego ziela lub otartego. Otarte ziele zawiera kwiaty, liście i szczyty młodych pędów. W celu otrzymania go przeciera się dobrze ususzone ziele przez sita o oczkach 8 mm.

Płcn w pierwszym roku po wysadzeniu roślin w połowie maja wynosi około 10 q/ha ziela suchego nie otartego, w następnym roku 15—25 q/ha, otartego zaś 10—20 q/ha. Surowiec przechowywać należy w pomieszczeniu suchym i przewiewnym, w dziale surowców' aromatycznych.

W celu otrzymania własnych nasion, część roślin na plantacji pozostawia się nie ścinając, aby zupełnie przekwitły. Gdy kielichy zbrunatnieją, ścina się pokosy z dojrzewaj ąejuni nasionami, dosusza się je na strychu, w spichrzu lub na klepisku zawsze na płachtach żniwnych. Po zupełnym doschnięciu łodyg omłaca się je drążkami,. następnie przeciera przez odpowiednie sita i doczyszcza nasiona na wialni i młynku lub na sitach.

73. Tysiącznik pospolity, czyli Centuria pospolita — Erythraea centaurium Pers.

Syn. Centauńum umbellatum Gilib.

(Inne nazwy: tysiącznik, goryczka czerwona)

Rodzina: Goryczkowate — Gentianaceae

Tysiącznik rośnie u nas zwykle w skupieniach na łąkach, miedzach, w rowach, na pastwiskach, na brzegach rzadkich lasów. Lubi stanowiska średnio wilgotne lub nawet suche. Wskutek rabunkowego zbioru tysiącznik. został u nas silnie wyniszczony. Obecnie jest chroniony ustawowo; do zbioru można przystąpić po uzyskaniu specjalnego zezwolenia w tych tylko miejscowościach, w których występuje w większych zbiorowiskach.

Tysiącznik powinien być podsiewany w naturalnych stanowiskach lub uprawiany w półuprawach. Dotychczasowe próby uprawy nie dają jeszcze •dostatecznego materiału do opracowania metody uprawy tej rośliny,

Tysiącznik jest rośliną dwuletnią (rys. 96). W pierwszym roku wytwarza małą różyczkę liści, w drugim sztywną łodygę do 50 cm wysoką, słabo