480

Morszczyn pęcherzykowaty — Narecznica samcza    471

czarnobrązowy. Ma plechy podłużne, rozgałęzione z charakterystycznymi pęcherzami powietrznymi.

Surowiec. Surowcem są całe, oczysziczone plechy morszczynu — Fucus FP III (syn. Fucus vesiculosus). Są to płaskie, twarde, wąskie kawałki z nierównomiernie rozmieszczonymi owalnymi pęcherzami. Pęcherze są w środku puste. Surowiec ma barwę czarnobrunatną, smak słony, śluzowaty, zapach słaby. Zawiera sole jodu i bromu, znaczne ilości związków śluzowych. Surowiec może być pocięty. Wilgotność najwyżej 18°/o. Zapotrzebowanie duże.

Zastosowanie. Morszczyn stosuje się w lecznictwie przy niedoborze jodu w organizmie, w schorzeniach tarczycy, arteriosklerozie i złej przemianie materii. Dla przemysłu jest źródłem czystego jodu.

Zbiór morszczynu prowadzi się nad brzegami morza, zbierając wodorosty wyrzucone na brzeg przez fale, rzadziej wyławiając je specjalnie sieciami. Zbierany na brzegu należy starannie opłukać z piasku oraz usunąć części nadgniłe.

Suszyć można w suszarni naturalnej, znacznie jednak lepiej w temperaturze podwyższonej do 35° w suszarni ogrzewanej. Rozkłada się przy tym cienką warstwą na sitach niemetalowych. Pakuje się półszczelnie, przechowuje się w dziale surowców obojętnych.

42. Narecznica samcza — Dryopteris filix-mas (L.) Schott Syn. Aspidium filix-mas Sw., Nephrodium filix-mas Richard

(Inne nazwy: paproć samcza, paproć zwyczajna, paprotnik samczy, narecznica leśna,

paproć, paprotnik lekarski)

Rodzina: P apro tkb watę — Polypodiaceae Roślina trująca!

Narecznica samcza rośnie pospolicie w lasach i zaroślach, zwłaszcza wilgotnych, tworząc lejkowate pęki okazałych liści podwójnie pierzasto-sieeznych o ogonku siedmionerwowym. Ukazują się one nad ziemią w postaci jak gdyby pastorałów, z których szybko rozwijają się blaszki liściowe.

Najbardziej charakterystyczne jest brunatne kłącze, występujące blisko powierzchni ziemi kształtu wrzecionowatego, długości dochodzącej do 30 cm. Kłącze pokryte jest brązowymi, mięsistymi nasadami gałęziaków. Kłącze i gałęziaki są gęsto pokryte błoniastymi, lancetowatymi, rdzawymi łuseczkami, od spodu bliżej jego wierzchołka wyrastają kępkami cienkie korzenie. Kłącza i gałęziaki mają przełom jasnozielony. Wskazane są pod-siewy i półuprawy tego gatunku na odpowiadających mu siedliskach.