659

Rozdział 20_

WPŁYW TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI

Feliks Jaroszyk

Temperatura ma wpływ na wiele zachodzących w Żywym organizmie procesów fi-zycznych. biologicznych i chemicznych. Temperatura wpływa między innymi na zjawiska lepkości, dyfuzji, osmozy, transportu masy i ładunków elektrycznych, procesy metabolizmu, jak również na trwało# struktur makrocząsteczkowych żywych organizmów. Wysoko zorganizowane żywe organizmy spełniają różnorakie i złożone funkcje. Umożliwia im to wyspecjalizowane ur/ąd/ema sterujące, jakie stanowią układ nerwowy i układ regulacji hormonalnej. Sprawne działanie tych układów jest zależne od stabilizacji temperatury. Z tego powodu ludzie i zwierzęta stałocieplne muszą utrzymywać stałą temperaturę (homojotermia) w przeciwieństwie do niższych zwierząt zmiennocieplnych. które swoją temperaturę dostosowują do temperatury otoczenia.

Od wilgotności powietrza otaczającego żywy- organizm uzależnione są warunki wymiany ciepła organizmu z otoczeniem. Para wodna zawarta w powietrzu, im bliższa jest stanu nasycenia, tym gorsze są warunki parowania. Zmniejsza się wówczas gęsto# strumienia ciepła traconego na drodze parowania od organizmu do środowiska zewnętrznego (rozdz. 8.2.1.4).

20.1.    Wpływ temperatury otoczenia. Termoregulacja

20.1.1.    Wpływ pola temperatur na kinetykę procesów biologicznych

Polem temperatur nazywa się przestrzeń ograniczoną lub nieograniczoną, której wszystkie punkty w danym czasie mają przyporządkowane określone wartości temperatury. Temperatura jest wielkością skalarną, wobec tego pole temperatur jest polem skalarnym. Znajomo# pola temperatur w danym ośrodku umożliwia rozwiązanie zagadnienia transportu ciepła w nim. jeśli są znane tak zwane warunki brzegowe i początkowe (Carlslaw & Jeager. Jaroszyk). Matematyczny opis trójwymiarowego i nieustalonego pola temperatur ma postać:

T*f(x.y.z.t)    (20.1)

gd/le M. y, Z - *%pólr/ęd«c. t - c/n

Pole temperatur niezależne od czasu nazywa się polem ustalonym. Póle temperatur może być jedno-, dwu- lub trójwymiarowe. Szczególnym stanem pola tempera-

659