Bilinkiewicz7

ehęrób «k,i>taB)«h, .schizofrenii, na podłożu /iiuan organicznych (u. winy. samopmiiżiinia. (nknyaiimii zubożenia. sameoskur/ającc. nihiłistyczne i Id.).

urojenia hipochondryczne: polegaj na głębokim i nic poddającym się penwazji przekonaniu o rannemu u pacjenta konkretnej, ciężkiej choroby (kiły. AIDS. choroby nowotworowej. gruźlicy up.). U.h. tym różnią się od dolegliwości hipochondry cznych, że w ostatnie nic mają odpowiednika u stanic przedmiotowym i należą do objawów nerwicowych.

urojenia ksobne. syn. odnoszące, ustosunkowania; polegają na przekonaniu, źc chory jest przedmiotem zainteresowania otoczenia, mówią o nim na ulicy, czynią aluzje w prasie, radiu i telewizji.

urojenia nihilislyc/nc u. o treści absurdalnej, chory wypowiada twierdzenia, iż ciało jego ulega pomniejszaniu, zanikowi, a nawet że jest martwy, niekiedy sądy te odnoszą się do niektórych narządów. Przykładem u.n. może być —»zespół Cotarda. występujący w depresjach inwolucyjnych, w ciężkich fazach chorób afektywnydi. w depresjach starczych na podłożu organicznym.

urojenia oddziaływania, syn. u. wpływu; polegają na przekonaniu, iż ktoś przy użyciu telepatii, hipnozy wpływa na myśli chorego — kieruje nimi. odciąga je. Łącznie z omamami rzekomymi występują w -» zespole Kandraskkgo-Clćrambaulia

urojenia owładnięcia; chory czuje się opanowany przez zewnętrzną silę. która nim kieruje; u.o. występują często łącznic z u. oddziaływania.

urojenia paranoiczne: grupa usystematyzowanych i spójnych urojeń występujących w -» paranoi -t parafrenii.

urojenia puranoidalne. terminu lego używa się dla grapy u. niespójnych logicznie i nic usystematyzowanych w schizofrenii parunoidalnej; przeważnie są to u. prześladowcze, wielkościowe, oddziaływania, owładnięcia itp.

urojenia prześladowcze; należą do najczulszych; chorzy mają poczucie ciągłego zagrożenia. jacyś wrogowie dążą do ich uśmiercania i luncotwieoia. chcą ich ouuć. zastrzelić. W zależności od stopnia systematyzacji podejmują działania prewencyjne, barykadują się w domu. /wracają się do policji o ochronę ilp. U.p. występują w zespołach paraooidaloycłi. paranoicznych, porafremcznych. w psychozach z jakościowymi zaburzeniami świadomości.

urojenia nśadtawirnia. spotykam- niekiedy u więźniów odbywających długoletnie wyroki. U.u. polegają na przekonaniu, opornym na perswazję, iz zostali uniewinnieni, zaś nakaz zwolnienia jest w drodze

urojenia wldkokiowc; mają bardzo /m/nicowaną treść; chorzy są przekonam o swoim znaczeniu, mądrow i. talentach, pochodzeniu (idą w parze z urojeniami genealogicznymi), bogactwie -» u. bogactwa, pochodzą od Iłoga. są przez siły nadprzyrodzone wyznaczeni do t/c/cgólnyęh zmian, utożsamiajq się /. osobami świętymi lip. U.w. występuję w stanach nunuUlnych. w obłędzie (paranoi), w psychozach schizoframcznych

■irhłgirarjii objaw świadczący o rozkojarzeniu (lub inkołieiencji) względnie znacznym przyspieszeniu loku myślenia; polega na wypowiadaniu słów lub zgłosek, przeważa** bezumownych, powiązanych ze sobą tylko podobieństwem rymu lub rytmu Występujr

Słownik terminologiczny 569

w psychozach schizofrenicznych, w znacznie nasilonych stanach maniakalnych, niekiedy

w —> antcncji.

wgląd; pojęcie wprowadzone przez teoretyków psychologii postaci dla określenia nagłego zrozumienia sytuacji zadaniowej, a także nagiego uświadomienia sobie jakichś zależności, powiązań czy treści. W psychoterapii głębokiej Oznacza zrozumienie związku między sytuacją nerotcotwórczą n objawami i zachowaniem chorego. W. może być intelektualny i emocjonalny, stąd mówi się niekiedy u psychoterapii wglądowej. W psychiatrii terminu lego używa się też zamiennie z. samokrytycyzmem.

wiłość -» mona.

wybuch o mość. explosibilatm. wyraz nietrzy mania afektu, utożsamiany niesłusznie z draż-Kwaścią. polega nic tylko na wyładowaniu afełciywnym nieproporcjonalnym do wywołują cego go bodźca, ale na agresji fizycznej. Typowo występujące w organicznych zaburzeniach osobowości, tj. w —» charakteropatii.

wywiad lekarski ommnear. w. lekarski uzyskany od rodźmy chorego łub innych osób znających go. obejmujący wszelkie dane dotyczące okoliczności, które mogą mieć znaczenie w powstawaniu choroby, a także dane dotyczące jej dotychczmowego przebiegu. W. od chorego (autoanamneza) oznacza informacje uzyskane od samego pwycnm na »«•«"»« obciążenia dziedzicznego, chorób w rodzinie, początku i przebiegu aktualnej choroby, która jest powodem wizyty u lekarza. W. lekarski dzielimy zatem na przedmiotowy i podmiotowy.

zahamowanie czynności psychicznych; wyraża się osłabieniem tempa i intensywności procesów psychicznych, występuje w ramach osłupienia, np. kalafonie mego, w depresji (—* zahamowanie depresyjne), w zespołach p&ychoorganicznych.

zahamowanie depresyjne; zespól objawów świadczący o zwolnieniu procesów psychicznych. w szczególności napędu ruchowego (bradykinezą), aktywności celowej, toku myślenia (bradyfreniu). W skrajnych przypadkach może dojść do zupełnego bezruchu ukinczy). uporczywego milczenia (mutyzmu) i osłupienia (stupom). Występuje w zespołach depresyjnych. zwłaszcza endogennych, tj. w przebiegu chorób afektywnych.

zależność lekowa, ang. drag deproJeocy (termin wprowadzony w 1964 r. przez WHO). syn. -* toksykomania; obejmuje wszystkie nałogi związane z nadużywaniem zarówno środków farmakopeolnyeh. jak i me będących lekami trozpus/czalniki do farb. wywabiacze plam. kleje. np. butapren itd.). Szczególnym rodzajem z.l jest tez uzależnienie Od alkoholu •4 alkoholizm,

zamroczenie; w języku potocznym przeważnie obniżenie czuwania, w psychiatrii odpowiednik ~> stanu pumroczncgo iolmubiUnu•).

zamroczenie Jasne. luc. obmM/alio hienia-, psychoza z zaburzeniami jakościowymi świadomości * rozdwojeniem mpwrnoy oaobowrdn względnie zbornym zachowaniem; występuje np u chorych aa padaczkę, jako alkoholowe upojenie patologiczne.

zatrucie Ickami. tnnulewMo wdi—weur. ołgawy zoinkii mogą hyc skutkiem umyśl-argo i samobójczego) lub przypadkowego (omyłka lub ueainńMż) przyjęcia przez chorego zbył du/cj (przekraczającej maksymalną, dawki Icku lak wszystkie zatrucia, dzieli lęjru nor. podoi nr i przewlekłe. Najczęściej spotyka wę zatrucia ostre, które mogą być