biol

mikroskop świetlny zwykły, ultrafioletowy, ciemnego pola, fluorescencyjny, kontrastowo-fazowy. Każdy mikroskop optyczny składa się z dwóch głównych układów: mechanicznego i optycznego. Do elementów układu mechanicznego należą: .statyw, tubus, stolik przedmiotowy i mechanizmy ruchu, czyli śruba-makrometryczna .służąca do .opuszczania i podnoszenia tubusa oraz śruba mikrometryczna służąca do regulacji ostrości obrazu. Do elementów optycznych zaliczamy: obiektywy, okulary, kondensor, urządzenie oświetlające (żarówka wmontowana w dolną część mikroskopu)! W technice mikroskopowania podstawowe znaczenie mają powiększenie i zdolność rozdzielcza mikroskopu oraz odległość robocza.

Powiększenie mikroskopu optycznego wyraża się iloczynem powiększenia obiektywu i okularu. O przydatności mikroskopu decyduje nie tyle siła całkowitego powiększenia, ile jego zdolność rozdzielcza (rys. 2.1).

Rys. 2.1. Schemat budowy i działania układu optycznego w mikroskopie: 1 - oko, 2 - okular, 3 - obiektyw, 4— kondensor, 5 - światło padające, 6 - lusterko

Zdolność rozdzielcza mikroskopu jest to odległość między dwoma punktami dostrzeganymi jeszcze jako punkty oddzielne. Przy zastosowaniu obiektywu immersyjnego (rys. 2.2), zdolność rozdzielcza obiektywu jest określana wzorem Abbego:

2 NA

gdzie:

d - zdolność rozdzielcza mikroskopu,

A - długość fali światła białego (= 0,6 p),

NA - apertura numeryczna.

Aperturę numeryczną (liczbową) można wyrazić następującym wzorem:

. A n = sm —, 2

gdzie:

n - współczynnik załamania światła w środowisku między preparatem a obiektywem,

sin

A

2

- sinus połowy kąta, jaki tworzy skrajny promień wchodzący do soczewki obiektywu z jego osią optyczną.

Powiększenie i apertura są podane na ściance obiektywu, np. 40/0,85, gdzie pierwsza część ułamka określa powiększenie obiektywu, a druga - jego aperturę. Zwiększenie zdolności rozdzielczej mikroskopu osiągamy m.in. przez zastosowanie obiektywów immersyjnych. W układzie immersyjnym

Rys. 2.2. Schemat apertury numerycznej: 1 - promień środkowy, 2 - promienie skrajne, 3 — soczewka obiektywu, 4 — preparat, 5 - punkt wychodzenia promieni świetlnych z prepratu

21