CAM00396

c

c-c-c-c-c

c-c=c~c-c=c-c-

-C

-c

-i-c

c-c-c-

W(|itl K) |m wym pierwiastkiem fa&utic&t ^ Ma on na awaętraq^? 4 elektrony, co pozwala również 4 elektrony, tworzą*. wiązania. Atomy węgla mają ^ but większą zdolność wiązami ae sobą niż atomy innych pienią ków. Dzięki temu mogą yę twom długie, proste lub rozgałęzione bk. cuchy, pierścienie, a takie między łańcuchami i pierścień^ Różne kombinacje przestrzenne p^. łączeń atomów węgła stanów^ szkielet budowy związków orgasi cznych (ryc. I).

c_v

Wodór f(H) w połączeni z węglem daje węglowodoiy, które, jak się uważa, odegrały istotną rot w powstawaniu żyda na Ziemi. Djj obecnie żyjących organizmów p^. wie nie mają znaczenia. Wodór oraz jony wodorowe (protony) biorą udział w przebiegu ważnych procesów życiowych, jak fotosynteza, oddychanie.

Ryc.t.Kombinacje połączeń atomów węgła

Tlen (O) wraz z wodorem wchodzi w skład wody. a wraz / węgłem i wodorem tworzy cząsteczki cukrowców (węglowodanów) i tłuszczów właściwych — związków organicznych o bardzo ważnym znaczeniu dla wszystkich organizmów. Wymienione trzy pierwiastki budują także: kwasy organiczne, alkohole, aldehydy i ketony, odgrywające rolę w metabolizmie. Tlen cząsteczkowy jest wydzielany podczas fotosyntezy, a w oddychaniu tlenowym stanowi ostatni akceptor elektronów w łańcuchu oddechowym Azot (N) wchodzi w skład aminokwasów, a zarazem białek, oraz zasad azotowych będących jednym ze składników budowy kwasów nukleinowych i układu przenośników energii typu ATP/ADP. Występuje także w fosfolipidach błon komórkowych i w widu barwnikach.

O ile w przyrodzie nie brakuje węgla, wodoru i tlenu, wykorzystywanych przez organizmy jako pierwiastki budulcowe, to niedostatki azotu mogą się zdarzać i wówczas przynoszą różne ujemne skutki. Niedobór azotu u roślin prowadzi do szybkiego zahamowania wzrostu, ograniczenia kwitnienia oraz żółknięcia jf|p z powodu briku zdolności do syntezy chlorofilu. Niektóre organizmy mają specjalne przystosowania do pobierania azotu. Na przykład