Capture013

Utro współprac> / pedagogami. Jego pierwszy artykuł opisujący lę metodę „t,, x»C w 1933 r. w Journal ot Educalional P*ychology". Analiza cz.ynnil.ow., dzisiaj standardowa procedura statystyczna.

Student mole zapytać, czemu właśnie psychologowie i pedagogowie u„ wkład w¹ rozw-ój metodologii statyityczncj. dziedziny, jak mogłoby sic mekt. _fN wydawać, będącej domena matematyków. Odpowiedz na to pytanie jest h_afj_; prosta W wielu dziedzinach, w tym w psychologii i pedagogice, badanie konia., nych zbiorów danych wiązało się z. rozmaitymi problemami, które skłamały h_a,i czy do wynajdywania nowych metod analizy statystycznej i interpretacji. /n_Jl/r część procedur statystycznych, będących d/is w powszechnym użyciu. puwsi.,j. przy rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych. Wielu czołowyih współtwórców statystyki, łącznie z tymi. którzy wnieśli wkład w jej podstaw , matematyczne, miało w swojej pracy bliski kontakt z analizą danych pochodzący z b3dań. Z punktu widzenia historycznego, zainteresowanie statystyków zagadnieniem praktycznych zastosowań zdobyczy teoretycznych okazało się bardzo twórczo i takie prawdopodobnie będzie zawsze.

1.3. Statystyka jako badanie populacji

Statystyka jest działem metodologii naukowej. Zajmuje się zbieraniem, klasyńl.a cią. opisem oraz interpretacją danych uzyskiwanych w badaniach sondażowych i eksperymentalnych. Jej zasadniczym celem jest opis i wyciąganie wniosków do tyczących właściwości ilościowych populacji. Terminy ..populacja” i „właściowosa ilościowe" wymagają wyjaśnienia.

W języku codziennym termin populacja używany jest w odniesieniu do grup łub zespołów ludzi. Mówimy na przykład o populacji Stanów Zjednoczonych, o jx> pulacji stanu Teksas, o populacji miasta Nowy Jork. mając na myśli ludzi, któr/y przebywają w określonym rejonie geograficznym w określonym czasie. Takie użycie teniunu .populacja" jest jednak użyciem szczególnym. Statystycy używają tego ternu-nu w znaczeniu bardziej ogólnym, obejmującym nie tylko określone grupy lub zespoły ludzi, lecz także określone grupy lub zespoły zwierząt, przedmiotów, materiałów. po-miarów. jednym słowem wszelkiego rodzaju ..rzeczy" lub „zdarzenia".

A zatem statystycy mogą określić, dla swoich własnych celów, populację zwierząt laboratoryjnych, drzew, włókien nerwowych, płynów, gruntów, artykułów przemysłowych, wypadków samochodowych, mikroorganizmów, jaj ptasich, owadów albo ryb w morzu. Czasami mogą oni zająć się populacją pomiarów. Chodzi wówczas o nieskończenie wielki zespól pomiarów, które hipotetycznie mogą zostać uzyskane w specjalnych warunkach eksperymentalnych. Przykładem może tu być seria pomiarów długości biurka Niektóre lub wszystkie z tych pomiarów mogą lo/nic się między sobą z powodu wystąpienia błędów- pomiaru Taką serię pomiarów można uważać za część nieskończenie wielkiego zespołu bądź populacji pomiarów. które można by hipotetycznie uzyskać przy mierzeniu długości biurka nieskończenie wiele razy.

U

Wc wszystkich tych użyciach Mowa ..populacjo*’ kry>c mc pewne pojęcie ópU-ne. a mianowicie pojęcie Krupy luh zespołu Statystyka intcrc«iią wUśc mości *n»-py luh zespołu |uko takich, nic za< właściwości poszczególnych należnych d«. nich elementów Wyobraźmy sohie, ze dokonuje my pomiarów wzrostu i /.,ru pewnej grupy ludzi Pomiary te dodajemy do łiebłe i dzielimy przez liczbę przypadków, aby u/yskuć średni wzrost , ciężar Otrzymane średnie s₄ właściwościami grupy jako całości, a mc właściwościami poszczególnych jednostek Weźmy inny przykład pewne dziecko ma iloraz inteligencji ^fX> i należ. do grupy o wy okim statusie społeczno-ekonomicznym Inne dziecko ma iloraz inteligencji ł2U i nałezy do grupy o niskim statusie społeczno-ekonomicznym Fakty te jako takie, dotyczące poszczególnych dzieci, nie interesują statystyka Jc/eli jednał zadamy pytanie

0    proporcję w konkretnej populacji bądź subpopulacji dzieci mających iloraz inteligencji powyżej luh poniżej określonego poziomu lub pytanie o stosunek miedzy inteligencją a statusem społeczno-ekonomicznym, to będą to pytania o charakterze statystycznym i statystyk dysponuje technikami, które pozwolą mu uzyskać na n*.e odpowiedź.

Podobnie, jeżeli zapytamy, jakie oczekiwania wobec małżeństwa mają absolwentki college’ów¹ w wieku 30 lat albo jakie oczekiwania życiowe mają mężczyźni

1    kobiety w wieku 65 lat. albo tez jaka jest częstość występowania raka płuc u palaczy papierosów w konkretnej grupie wiekowej, będą to pytania dotyczące populacji. Pytania te nie dotyczą poszczególnych jednostek.

Czasami dokonuje się rozróżnienia między populacjami fkończonymi i nieskończonymi Dzieci chodzące do szkoły w Chicago, pensjonariusze zakładów karnych w Kalifornii, kany do gr> w talii to przykłady populacji skończonych. Elementy takiej populacji można w zasadzie policzyć, uzy skując liczbę skończoną Możliwe rzuty kostką do gry i możliwe obserwacje w wielu eksperymentach naukowych to przykłady populacji nieskończonych albo nieograniczenic wielkich Liczba rzutów kostką do gry albo liczba obserwacji naukowych może. przynajmniej teoretycznie, wzrastać bez końca W wielu sytuacjach populacje badane przez statystyka są skończone, lecz tak wielkie, że z punktu widzenia praktycznego można je uważać za nieskończone. Około 260 milionów ludzi żyjących w Stanach Zjednoczonych tworzy populację wielką, lecz skończoną. Jest to populacja tak wielka że dla wielu typów wnioskowania statystycznego można przyjąć, ze jest ona nieskończona. Natomiast nic można tego przyjąć w odniesieniu do talii kart do gry. którą należy traktować jako małą populację skończoną, obejmującą 52 elementy

1.4. Statystyka jako badanie zmienności

Statystykę ujmuje się czasami jako badanie zmienności, ponieważ dostarcza ona technik umożliwiających poszukiwanie zmienności wśród zdarzeń naturalnych oraz. wyciąganie wniosków o przyczynach tej zmienności. Na istotne znaczenie badania zmienności wskazał Karol Darwin w pracy O pochodzeniu gaiunkón tl85*)».