■
‘
1’t‘ler L. Berger, Thomas Luckmann
Pojmowanie
społeczeństwa
Ponieważ społeczeństwo istnieje zarówno jako rzeczywistość obie-I lywna, jak i subiektywna, pełne jego zrozumienie musi obejmować "ba tc aspekty. Mówiliśmy już, że warunkiem właściwego uchwycenia łych aspektów jest pojmowanie społeczeństwa jako nieustającego procesu dialektycznego złożonego z trzech momentów, a mianowicie i Internalizacji, obiektywizacji i internalizacji. Gdy mowa o zjawisku społecznym, momenty te nie mogą być traktowane jako etapy czasowej sekwencji. Raczej wszystkie trzy charakteryzują równocześnie połcczeństwo i każdą jego część, tak że analiza odwołująca się wyłącznie do jednego czy dwóch z nich byłaby niepełna. To samo można powiedzieć o pojedynczym członku społeczeństwa, który równocześnie eksternalizuje własny byt w świat społeczny oraz inter-iiullzuje go jako rzeczywistość obiektywną. Słowem, być w społeczeństwie to uczestniczyć w tym dialektycznym procesie.
Internalizacja
Jednostka nie rodzi się jednak członkiem społeczeństwa. Rodzi ilę ona z predyspozycjami do uspołecznienia i staje się członkiem poleczeństwa. Toteż w życiu każdej jednostki występuje sekwencja i /.asowa, w ciągu której wspomniana dialektyka uspołecznienia staje się jej udziałem. Początek tego procesu stanowi internalizacja. Jest to bezpośrednie ujmowanie albo interpretacja obiektywnego zdarzenia |iilu> zdarzenia wyrażającego znaczenie, czyli jako przejaw subiektywnych procesów innego, które w ten sposób stają się subiektywnie Milczące dla mnie samego. To wcale nie musi oznaczać, że rozumiem Innego właściwie. W gruncie rzeczy mogę go źle rozumieć: kiedy 'linieje się w napadzie histerii, mogę odbierać jego śmiech jako wyraz lozbawienia. Niemniej jego subiektywność jest mi obiektywnie do-
# W: P. L. Berger, T. Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, PIW, Warszawa 1983, ss. 202-226.