CCI20111111044

końcowi, a jony dodatnie, "tanowiące sztywną siatkę krystaliczną, nie mogą ulec przesunięciu pod wpływem działania sił.

W ten sposób na jednym końcu zgromadzi się nadmiar elektronów, a więc ujemny ładunek elektryczny, na drugim natomiast ich brak wyłoni ładunek dodatni i pomiędzy końcami przewodu powstanie różnica potencjałów, czyli s.em. indukowana. Przewód poruszający się w polu magnetycznym można więc wyzyskać jako źródło napięcia.

Rys. 3-15. Przewód poruszany w polu magnetycznym

Jeżeli do końców poruszającego się przewodu z prędkością v przyłączymy opornik R (rys. 3-16 a), to w utworzonym w ten sposób obwodzie zamkńiętym pod wpływem powstałej s.em. indukowanej popłynie prąd I; prąd ten będzie płynął tak długo, jak długo będzie trwał ruch przewodu w polu magnetycznym. Prąd ten nazy-' wa się prądem elektrycznym indukowanym, zwrot jego jest zgodny ze zwrotem s.em. indukowanej w przewodzie, który możemy określić posługując się regułą prawej dłoni; jeżeli ustawimy dłoń prawą (rys. 3-16 b) w ten sposób, aby zwrot linii magnetycznych był

Rys. 3-16. Obwód przyłączony do przewodu poruszanego w polu magnetycznym (a) i reguła prawej dłoni (b)

skierowany ku dłoni i aby odchylony wielki palec (kciuk) wskazywał kierunek ruchu przewodu, to wyciągnięte cztery palce wskażą zwrot indukowanej w przewodzie s.em. lub — w przypadku obwodu zamkniętego •— zwrot przepływu prądu. Powstanie s.em. indukowanej jest uwarunkowane przecinaniem przez przewód linii magnetycznych. Podczas ruchu przewodu wzdłuż linii magnetycznych w przewodzie nie indukuje się s.em., ponieważ nie przecina on linii pola. Największy efekt uzyskuje się, gdy przewód porusza się w kierunku prostopadłym do linii magnetycznych.

Zjawisko powstawania s.em. indukowanej zachodzi również w nieruchomym przewodzie przecinanym przez linie indukcji magnetycznej poruszającego się pola magnetycznego.

Wartość s.em. indukowanej w przewodzie poruszanym w równomiernym polu magnetycznym w kierunku prostopadłym do linii pola wyraża się zależnością

E = BI v    (3-16)

gdzie: E — s.em. wyrażona w woltach,

B — indukcja magnetyczna w T,

l — długość czynna przewodu w m, -czyli objęta działaniem pola,

v — prędkość poruszania się przewodu w m/sek.

Jeżeli przewód porusza się w równomiernym polu magnetycznym pod kątem a <C 90° do linii pola (rys. 3-17), to s.em. indukowane wyniesie

E — B l v sin a    (3-17)

Rys. 3-17. Przewód poruszany w polu magnetycznym pod kątem a do linii pola

Rys. 3-18. Strumień przecięty przez przewód

89