CCI20111111115

3) ekran pokryty od wewnątrz warstewką substancji, zwaną luminoforem, świecącej pod wpływem padających na nią z dużą energią kinetyczną elektronów.

Wyrzutnią elektronów w lampie jest katoda K żarzona pośrednio. Katoda ta otoczona jest siatką sterującą S w kształcie walca z otworkiem w denku. Siatka ma doprowadzony pewien potencjał ujemny ok. 50 V względem katody, zadanie jej sprowadza się do skupiania uchodzących z katody elektronów w jak najcieńszą wiązkę. Przez zwiększenie ujemnego potencjału siatki wskutek jej odpychającego działania część elektronów powraca do katody.

Rys. 8-14. Schemat lampy oscyloskopowej

Tym sposobem można regulować ilość elektronów w wiązce przechodzącej przez otwór siatki, czyli gęstość strumienia elektronów, a tym samym i jasność plamki (obrazu) na ekranie. Wiązka elektronów przechodzi następnie przez otwór pierwszej anody cylindrycznej A_1} a później przez cylinder anody A₂. Anody te mają doprowadzone potencjały dodatnie, przy czym anoda A₂ ma o wiele wyższy potencjał dodatni, np. 1000 V, niż anoda A_x — np. 300 y. Pole elektryczne wytworzone między tymi anodami przyczynia się do skupienia promienia elektronowego na powierzchni ekranu (ognisko). Anody te nazywamy soczewką elektryczną, ponieważ działanie ich na promień elektronowy jest podobne do działania soczewki optycznej na promień świetlny. Zmiana potencjału jednej z tych elektrod, zwykle A_lt zmienia kształt pola elektrostatycznego, a tym samym i właściwości soczewki — zmiana jej ogniskowej. Przez zmianę więc potencjału anody wpływa się na ostrość obrazu na ekranie.

Takie samo oddziaływanie na promień elektronowy można uzyskać za pomocą pola magnetycznego, wytworzonego przez cewkę umieszczoną koncentrycznie z wyrzutnią elektronów, zwaną soczewką magnetyczną.

W dalszej części lampy oscyloskopowej na drodze promienia elektronowego są umieszczone wewnątrz lampy dwie pary płytek P_x i P_y. Płytki te mają za zadanie odchylanie promienia elektronowego wychodzącego z wyrzutni. Do płytek doprowadza się odpowiednio wysokie, zmieniające się napięcie. Płytki te tworzą kondensatory płaskie P_x o płytkach pionowych i Py o płytkach poziomych. Pole elektryczne pomiędzy płytkami oddziałuje na poruszające się elektrony w ten sposób, że zostają one odchylone w kierunku płytki naładowanej dodatnio. A więc przy zmieniającym się napięciu pomiędzy płytkami P_x (P_y — bez napięcia) promień elektronowy będzie się poruszał poziomo, a przy dostatecznie szybkich zmianach napięcia na ekranie plamka świetlna zaznaczy poziomo linię prostą. Przy zmiennym natomiast napięciu pomiędzy płytkami P_y (P_x — bez napięcia) promień elektronowy będzie odchylony w kierunku pionowym i na ekranie ukaże się linia pionowa.

Przy jednoczesnym doprowadzeniu zmiennego napięcia do obu par płytek promień elektronowy będzie się poruszał ruchem wypadkowym, na ekranie otrzymuje się linię krzywą o kształcie zależnym od rodzaju zmienności doprowadzonego do płytek napięcia. Tym sposobem można uzyskać np. obraz sinusoidy prądu przemiennego, pętlę histerezy itp.

Lampy oscyloskopowe znalazły zastosowanie w przyrządach zwanych oscyloskopami albo oscylografami służącymi do badania przebiegów zmienności różnych zjawisk. Oscyloskopy umożliwiły bezpośrednią obserwację zjawisk zachodzących w ciągu miliardowych części sekundy.

Rozpatrzmy sposób otrzymywania na ekranie lampy oscyloskopowej przebiegu napięcia sinusoidalnego. Do płytek P_y (rys. 8-15) doprowadzamy z sieci napięcie sinusoidalne zmienne. Przy braku napięcia na płytkach P_x na ekranie lampy pod wpływem doprowadzonego napięcia plamka porusza się pionowo w górę i w dół

231