portu i przechowywania, użytych materiałach opakowaniowych itd.. mają przeważnie bardzo słabe wyobrażenia o wadze badań sensorycznych i najczęściej me potrafią ich właściwie przeprowadzić. Z tych przyczyn badania rynkowe dostarczają bardzo często niepełnej informacji: albo niewystarczająco jest reprezentowana część marketingowa, albo - sensoryczna. Wynika stąd konieczność ścisłej współpracy obu specjalistów oraz pogłębienie wiedzy o badaniach marketingowych przez towaroznawcę.
Badania sensoryczne wykonywane są w laboratorium z udziałem niewielkiego starannie wyselekcjonowanego zespołu, natomiast badania konsumenckie przeprowadza sic na dużych, kilkudziesięcioosobowych lub większych grupach, w miejscach największego skupienia konsumentów (sklepy) lub w domach konsumentów, a czasem także w laboratorium (tabela 8.1). W praktyce w konsumenckich badaniach sensorycznych najczęściej stosowana jest metoda parzysta oraz werbalna skala hedoniczna. W badaniach z udziałem dzieci stosowana jest metoda parzysta lub rysunkowa skala hedoniczna, przedstawiająca różne stany emocjonalne bohaterów dziecięcych bajek ([4], [7], [9], [14], [20], [30], [52], [53]).
Tabela 8.1. Charakterystyka trzech typów sensorycznych ocen konsumenckich
Miejsce przeprowadzenia badań |
Laboratorium |
Sklepy |
Dom |
Zespół |
pracownicy firmy |
konsumenci |
pracownicy, konsumenci |
Liczba ocen |
0 1 r, O rr-, |
100 i więcej |
'j\ 0 1 o o |
Liczba produktów |
2-6 |
2-4 |
1 - 3 |
Typ testu |
akceptacja, preferencja, pożądalność |
akceptacja, preferencja, pożądalność |
akceptacja. preferencja. pożądalność |
Zalety |
kontrola warunków, szybka reakcja na niepożądany kierunek eksperymentu, niski koszt |
duża liczba oceniających, oceniający nie są związani z firmą |
produkt jest spożywany (używany) w naturalnych warunkach, informacja zaw iera opinią całej rodziny, j duża ilość uzyskanych informacji |
Wady |
znajomość ocenianego produktu, mała ilość uzyskanych informacji |
brak kontroli, mała ilość uzyskanych informacji |
brak lub ograniczona | kontrola, długi czas • testu, duże koszty J |
Źródło: T Jędryka -- opracowanie własne.
91