Diagnostyka niepłodności (1)

Jność

*olsce

w przedziale 20 25 i dotyczy kobiet poniżej 30. roku życia. Wskaźnik ten ewidentnie maleje wraz / wiekiem i przyjmuje się, że po 40. roku życia tylko 10% kobiet zachowuje zdolność do rozrodu.

Poza ograniczony płodnością wskazuje się także na inne odrębności i specyfikę gatunku ludzkiego. W gametach - komórkach jajowych i plemnikach - identyfikuje się nawet do 65% defektów genetycznych. Odsetek nidacji, czyli zagnieżdżeń zarodka w błonie śluzowej macicy (endometrium), ocenia się na 25-30%. Duża część ciąż kończy się poronieniem (przeciętnie około 15%. a u kobiet starszych te wartości dochodzą nawet do 30%). Często spotyka się tzw. puste jajo płodowe. U człowieka występuje stosunkowo dużo wad wrodzonych (około 2,5%).

W Polsce nie przeprowadzono szczegółowych badań epidemiologicznych dotyczących zjawiska niepłodności, dlatego jego skalę można ocenić tylko szacunkowo. Wiedząc, że w Polsce żyje około 9 milionów kobiet w wieku rozrodczym i że na podobnych obszarach cywilizacyjnych problemy z. rozrodem ma 12-15% par. czyli co 6. para. z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, iż w naszym kraju jest ponad milion niepłodnych par.

Wskazuje się również na czytelne trendy populacyjne dotyczące płodności i rozrodu. Kobiety później podejmują dziś decyzję o ciąży i porodzie. Coraz częstszy jest taki model życia kobiety, w którym ona najpierw' studiuje, doskonali swoje umiejętności, robi karierę zawodową, organizuje życie prywatne i zwiedza świat, a dopiero polem pragnie zostać matką. Okazuje się wtedy, że kobieta jest już w pierw szej dekadzie przekwitania, która manifestuje się przede wszystkim malejącą zdolnością do rozrodu. Nie bez. wpływu na płodność kobiet pozostaje coraz częstsze zjawisko palenia papierosów. I choć nie można traktować palenia jako metody antykoncepcyjnej, to ograniczenie zdolności rozrodczych jest ewidentne.

U mężczyzn wpływ' czynników środowiskowych na funkcję nabłonka plemnikotwórczego jest bardziej wyraźny. Funkcję tę upośledzają czynniki: chemiczne (m.in. ropa naftowa i jej pochodne, lakiery, gazy spawalnicze, pestycydy stosowane przy opryskach), fizyczne (praca w zasięgu silnych pól elektromagnetycznych i radiolokacyjnych, wysokie temperatury), a także jalrogenne (noszenie obcisłych spodni z wciskaniem jąder do kanałów pachwinowych).

Przyczyny niepłodności są bardzo zróżnicowane i nie zawsze łatwe do jednoznacznego rozpoznania. Rozród jest zjaw iskiem wysoce skomplikowanym. Wiadomo doskonale, jak dochodzi dociąży, natomiast znacznie trudniej odpowiedzieć na pytanie, dlaczego dana kobieta nie może zajść w ciążę. Dla celów praktyki klinicznej szacuje się, że za 35% niepłodności odpowiada partnerka i za tyle samo, 7 pewnym trendemwzrostowym, partner, ze uT0% niepłodnych p;tr nieprawidłowości diagnozuje się u obojga partnerów i wreszcie że

jrynniki

lakowe

7C/yny

Klnofici

UłJJkuJu O'i >n<-IIiożiu I,.,1. /, /adnej Jcłlno/IUM /Jit j pi/yc/yuy Mówi się w tędy o niepłodno^ i •• mrwyjn< moiu i ęli.>h »gil

Najc/ęsis/s mi ) > i / v« / \ 11.1111 i ntfpłmtnośri są /mnn-js/ofln Ik/ba plemników ora/ k& nieprawidłowa ruchomość i niewlTisawa Tńidó" wa, zaburzenia funkcji jajnika i patologie jajowodów, a także inne c/ynniki (c/.ynnik m.u icziiy. szyjkowy itp.f Lekarz zaws/cMawia sobie dwa kluczowe pytania: Czy jest szansa na powstanie embrionu i czy dochodzi do jego powstania? Czy jest szansa na zagnieżdżenie (nidację) embrionu i czy do niej dochodzi?

Nie istnieje uniwersalne „minimum diagnostyczno-lecznicze” dla niepłodności, a zatem nie ma uniwersalnego i jednolitego postępowania, które można by zastosować we wszystkich przypadkach tej patologii. Nie opracowano także wzorca relacji między niepłodną parą a lekarzem, chociaż w iadomo, że niedocenianie sfery psychicznej w niepłodności jest dużym błędem. Należy również pamiętać, że mimo najbardziej wyrafinowanej diagnostyki pozostaje pewna grupa niepłodności o niewyjaśnionej etiologii.

15.1. Diagnostyka niepłodności

W postępowaniu diagnostycznym wykorzystuje się wiele różnych

narzędzi, do których należą:

•    Wywiad, szczegółowo zebrany, który powinien dość jednoznacznie ukierunkować dalsze postępowanie. Musi on obejmować m.in. dane dotyczące: ogólnego stanu zdrowia (wykluczenie chorób tarczycy, nadnerczy, cukrzycy itp.). rytmu krwawień miesiączkowych i ewentualnych w nim odchyleń, przebytych procesów zapalnych. głównie w obrębie jamy brzusznej, ora/ wcześniejszych interwencji chirurgicznych.

•    Badanie nasienia, w którym będzie określona liczba plemników w I ml. ruchomość plemników (ruch postępowy szybki - typ A. ruch postępowy wolny - typ B, fuch drgający w miejscu - typ C. nieruchome - typ D). a także dokładnie przeanalizowana morfologia plemników. Według standardów WHO w nasieniu płodnego mężczyzny powinno być: powyżej 20 milionów plemników w I ml nasienia, powyżej 60% plemników wykazujących ruch postępowy i poniżej 70% patologicznych postaci plemników.

•    Zestawienie wyników badania nasienia mężczyzny z wykonywanym przez niego zawodem może być bardzo pomocne.

•    Pomiary podstawowej ciepłoty ciała (PCC) połączone z wykonywaniem t/w. testu po stosunku (PC-test, postcoital test). Dokonywanie pomiarów temperatury spoczynkowej, tuż po obudzeniu.