DSC00046 4

r—^w    • *T” r—^w ^■

a zaburzenia lękowe napadowe i uogólnione

W łatach pipfidzioiitych XX w. zwrócono uwagę na rozróżnienie stanu łęku i cechy lę-ku. Wiązało się to z uwzględnianiem w kolejnych klasyfikacjach zaburzeń psuto nyeh osobowości lękliwej jako odrębnej od nerwicy lękowej. W ciągu kilkunastu lat opracowano szereg kwestionariuszy służących określeniu, czy człowiek znajduje nę w stanie lęku, czy też ma cechę lęku. gotowość do reagowania lękiem w wielu różnych sytuacjach. W Polsce najszerzej stosowana jest skala lęku S.T Charlesa Spielberga*. Lęk jako stan obejmuje:

1.    składowe psychologiczne: poznawcze, emocjonalne, zachowanie,

2.    składową fizjologiczną: objawy pobudzenia osi podwzgórzowo-przysadkowo-aad-neresowej

Lęk jako cecha obejmuje:

1.    stałe wszechogarniające uczucie napięcia i zagrożenia,

2.    częste przeżywanie uczucia zakłopotania, niższości,

3.    dominującą potrzebę bycia łubianym i akceptowanym,

4.    nadwrażliwość na krytykę i odrzucenie,

5.    unikanie wchodzenia w bliższe związki z innymi, jeśli nie zapewniają one bezkrytycznej akceptacji,

6.    tendencję do przesady w ocenianiu potencjalnych zagrożeń w życiu codziennym i unikanie pewnych sytuacji, ale w stopniu mniejszym, niż w lęku fobijnym,

7 pewne ograniczenia w trybie życia, wynikające z nadmiernej potrzeby bezpieczeństwa.

Od czasów Freuda nerwica lękowa stanowiła w powstających klasyfikacjach jednostkę nozologiczną odrębną od neurastenii, psychostenii czy histerii. Sam zaś twórca psychoanalizy uważał, żc lęk neurotyczny może przejawiać się jako lęk napadowy w odróżnieniu od lęku wolnopłynącego czy fbbijnego. Jednakże dopiero doniesienie D. Kleina (1962) o skuteczności imipraminy w leczeniu lęku napadowego skierowało uwagę na wyróżnienie napadów paniki jako odrębnego zaburzenia od lęku uogólnionego i fobii. W latach 70 wywiązała się dyskusja na temat relacji lęku napadowego zarówno do nerwic, jak i do zaburzeń afektywnych. Podejmowano liczne badania mające na edu potwierdzenie odrębności lęku napadowego od lęku uogólnionego. W tym względzie przytacza się następujące argumenty.

-    natury farmakologicznej: skuteczność trójpierścieniowych leków przedwdepresyi-nych w lęku napadowym, a pochodnych benzodiazepiny - w lęku uogólnionym.

-    natury psychologiczno-rozwojowcj: częstsze zaburzenia sytuacji rodzinnej i częstszy lęk separacji w dzieciństwie stwierdzano w historii życia pacjentów z napadami paniki.

-    związane z obrazem klinicznym: u pacjentów z lękiem napadowym stwierdzano więcej objawów somatycznych, zwłaszcza dotyczących układu krążenia.

-    dotyczące cech osobowości: u pacjentów z zespołem lęku uogólnionego stwierdzano wyższy poziom introwersji mierzonej testem Eysencka

-    natury genetycznej: u pacjentów - członków rodzin chorych z zaburzeniem lękowym uogólnionym znajdowano mniej objawów zaburzonej czynności układu wegetatywnego i wcześniejszy początek zaburzeń.