DSC00071 3

i

PUP

1

M;

■

208

tftr*

tm

nlf |nl u Sinllcy potudi nlewlnnę, ile uujęcę wymiir glfboko ludzki - gr«y I (fil okrutna, bo ją ikrzywdiono, )m ntfpnrjcdiunł, bo tblt cittpi.

Wydaje ilfi u nijbardzk) pozytywny poii»ctę w polnym przemocy (wlede Mli Lnu joli ni|mlodiu córki - Kordelli. Poilai niemal święto, bfd^ci ucieleśnione m niewinności, czytloki I uczę rości, SmiWy nic podejmuje ryzyka przekuialccnia lej poabd z dobrej w zlą, a tylko ogranicza się do zmiany jej Imienia na Carolme. Nacisk zotiaje nam. miast położony na posiał ojca. Autorka czyni z Uny'ego współczesnego króla Leara, którego osobowoid dominuje nad otoczeniem, zmuszonym do całkowitego i bezwzględnego posluszefislwa.

Decyzja Smiley, by uczynił lirry'ego gwałcicielem własnych dzieci, znajduje uzasadnienie w psychoanalitycznych i feministycznych odczy. łaniach sztuki Szekspira, w których szczególny nacisk kładzie się na ki-zirodcze sklonnokl Leara. Kay Stockholiler [1987| czyni interesują uwagę, łe domenę Leara jest królestwo bez królowej, a ponieważ jedynymi kobietami w tym iwiccie są jego córki, każdy rodzaj seksualnokl musi mięt aspekt kazirodczy. W chwili gdy którai z córek zaręcza się lub wychodzi za mąż, mllośi jawi się jako cudzołóstwo.

Scena początkowa tragedii Szekspira - podział królestwa - jest interpretowana przez współczesne teorie psychoanalityczne i feministyczne jako unaocznienie .mrocznego pragnienia' Leara, chcącego uchronił ulubioną córkę przed zamążpójidem. Zrylualizowana formalnośł tej sceny przywołuje, zdaniem krytyków, skojarzenia u strukturę tradycyjnej, zachodniej ceremonii małżeństwa - jako publicznego aktu zmiany statusu kobiety, jej pnejłcia od roli córki do roli żony. Matka jest z lej sceny praktycznie wybłuóona, to ojciec wyraża sobą aiy dramatyzm rozstania z dzieckiem. Ślub staje się aktem .przekazania nietkniętej córki na win-snołł innemu mężczyźnie, który w czasie ceremonii jawi się zarówno jako dziedzic autorytetu ojca, jak i osoba przekraczająca w usankcjonowany sposób ograniczenia, które ojciec narzuól w relacjach z jego córkę* [Boose, 1982:325|.

W podobnej scenie z Tysiącu ikrk zamiast odpowiedzi Kordelii: .Nic', mamy analogiczne stwierdzenie: .Nie wiem', które wywołuje równie nerwówę i niecierpliwą reakcję ojca. Jedli jednak konflikt między Learem a Kordelię byt odzwierciedleniem ukrytego napięcia, to w przypadku konfrontacji Larry'ego i Caroline wchodzę w grę o wiele głębsze problemy. Caroline traktuje propozycję ojca jako .pułapkę zmu-szajęcę ję do pozostania na farmie’ (Smiley, 1991:21) i nie chce na nią przystał. W punkcie tym, w powieki i w sztuce, mamy do czynienia zdemaskację zaborczej ojcowskiej miloki wobec najmłodszej córki.

Największym odstępstwem, które Jnne Smiley robi wobec dzieła Szekspira, jest scena burzy. Zamiast umieszczenia starego ojca pośród

201

ttruft cln/t/u I piorunów. amerytiAtli pyrki skupu w< tu« nij burzy, jak* rozpętuje się w umytUh tftniyrh sióstr, taty |.) tobie przypominać horror pr/wMrt /wty/any / noimowmWm wk-luilnym p nu o)ci. Zirówno w Tytifrw iłrdw, |ik I w Kr ilu lwu w wenie burzy tyczy iłę wszystkie wyib I następu)* punki kulmlnicy)-ny dramatycznego napięcia Zamiast jfdrul skupienia tif ni derptr-nlach u|c4, pisarki przenoś uwjgę ru (o. co diwje llf w sercach I urny. ilich obu sióstr. Rotf próbuje nieśmiało mówić o niewyrażalnych potłydich.'    I

- Wwedl do twojego pokoju,

III co? Niczego wogftle nic pamiętam. |$mdty, Ml: l#|

Nagle sugestie, przypuszczenia, niedopowiedzenia I nkwysłowione prawdy wychodzą na jaw z ogromny silą. Chociaż Cinny nie przypomina tobie jasno lego, co się siało, zachodzi w niej prawdziwa burza emocjonalna. Obezwładnia jy poczucie ogromnego wstydu, świadomość własnej cielesności. W obu utworach burza spełnia formy katalizatora, prowokuje do sięgnięcia wglyb, do uzyskania fundamentalnej wiedzy. W wypadku powieki Smiley, w sytuacji tej zostaje postawiony nk ojciec, ale obydwie córki. Jednak w każdym z tekstów, po burzy, iluzoryczny porzydek odchodzi w niepamięć, wszystko obraca się na gorsze, wybuchają pełne przemocy konflikty rodzinne, przynoszycc cierpienie (zniszczenie.

Harvey Cranville*Barker (1946), analizujyc Szekspira, spekuluje Jeśliby sprawa pomiędzy królem Learem a jego córkami znalazła się w sędzię, to mowa obrończa Goneryli i Regany musiałaby być niezwykle interesująca" (Granville-Barker, 1946; 186]. Smiley podejmuje próby stworzenia tego rodzaju .mowy obrończej¹’, przenosząc konflikt między ojcem a jego spadkobierczyniami do sydu - współczesnego pola rozgrywania rodzinnych bitew - Idajyc tym samym niewdzięcznym córkom możliwość obrony, jeiłi tylko o antagonizmie rodzinnym miałby zadecydować trybunał, jego werdykt wobec Coneryli i Regany musiałby brzmieć: niewinne.

Tak jak wojna bez zwycięzców w Królu Lnnt - pozostawiajyca po sobie jedynie zniszczone, pobite królestwo - również i rozprawa sądowa w Tysiącu akrów nie przynosi niezbędnego kalharsis. to tym wszystkim, co zaszło, idea powrotu do dawnego sposobu żyda zdaje się być rzeczy nie do zniesienia, trudny nawet do wyobrażenia. Powiek kończy się odmowy pojednania. Caroline (która nie umiera jak Kordelia) i Cinny spotykają się przed aukcją zbankrutowanej farmy. Najmłodsza z rodzeństwa nie chce słuchać starszej siostry, pragnącej w końcu wyjawić całą prawdę o przeszłości i o ich ojcu. Ukrytą prawdę, której niszcząca

r