DSCF1134

w    v'.v. v\\»w opałemu. Ib jednak byk» pisodowazystkim

w	tstęj	vstwvm ic!	fi svss	^vY$V\^s*	inei i\\zyvj	1 SOOło	czne|, wynikam lvu'-
	»H1 t	! k00KV'O	oset n		programu v	deołog	icznegw Ąd, by n»s
w	sycę	a scsiągnąc	, nnts	Ml 4	mieniąc mi	C)StA^v* »	Sam zawód, jaki naj
cz	ęses	MYtlltt	t do t	ego gv' zmuszał		Musi;	d ryzykować, szuka;'
	wwi	h dięg,. W	nąjsn	ittełs	i\vh swwk	i dązoi	uaoh musiał pcobo-
w«		mentema	całej	swe	l kotubcji	socjah	iei. Awans osobisty
pn	i\eb	txhił ino	bard.	n> r	rudno, a j<	rdnak	szukał go częściej
iśt	wek	fi tuz nj\ c	Jifop, któr		y na drodze	^1 swege	i aw ansu społeczne-
{0	jnaj	dowal nie	mniejsze		przeszkody	. Co beto motorem działa
ids	Ad	!*, tO IW-l	te te w	tasn	ej charyzm;	V, |XH'Z	ueie swej wyższości
	fleki	loatncj, pfy nąeej		i 9 $9	ukama mąt	tneset,	Nu* było ważne, czy
iSll	na la	tu rzeczywiści*		* \\ \	WłWc uut	łcktua	Ina. Ważne było, że
w .	:vvls	ie istmak i 1	v l\V-tłd\'^V	• Uv U		ptiałai	nnictwa » poczucie
	Ale	IftOWifeC 0		iwosci żydowski		ej, nie	popadajmy w pi ze-

§ad<\ Wykazywała >4 tylko częsc — i to wcale nic nąpyiększa

$nołccziYaśe* rvdo\vsk»cj. Masa z\ la wiernie w swych lokalnych gettach przez cale stulecia. \>e szukała umiany i nic pragnęlajej, jyążeoie do niej pray^ło późno, w epoce budzenia się powszech-nw'h prądów eutaiwrpaoyjnych, Ogromna liczba /ydo\v polskich nigdy mc wychylała nosa poza obręb rodzimego getta. Ale jednocześnie nawet w tej masie stale zachowywały się jakieś tradycje intelektualne, był kult książki i mądrości. łYzyhierało to często hutny zwyryglmałe, Sprowadzało się do kultu interpretatorów Księgi i mądiosei, uczonych rahinow' czy cadyków. Kryły się w tvui jednak możliwości, które były obce umyto elementom społeczności polskiej.

W tej zaś tradycje intelektualne, tradycje książki i myśleoia były bardzo słabe, łYdski tradycyjny wzór kulturowy — szczegół' me wzór szlachecki — wysuwał na czoło zupełnie mne wartości; waleczność; honor; rolnictwo, gościnność itp. Aż do końca wieku Will krąg ludzi wykształconych, zamiłowanych w książce i wiedzy; był w społeczeństwie polskim bardzo ciasny’, Rozszerzył się

uu nieco w czasach późniejszych, ale zawsze lwi czym* raczej ntaigmeaowym, Zachowało się tu nawet wtedy, kiedy- szacunek dla kwahhkac|t szkolnych zuaczute wziosl i gdy w życiu polskim coraz większą mię zaczynała odgrywać inteligencja i póliuteli-geocia,

Niewątpliwie asynulujący się 'żydzi polscy przejmowali etos nowego środowiska i jego wartości. Nie wwoź tonowanie (w IV>1--sec mówiono „interes") pchało młodych Żydów do oddziałów powstańczych w roku INh.ł \ do l egionów vv roku 1 *M *ł, Motywy, jakimi arę kierowali, nie były różne od motywów inttyeh uczestni -krwv tvvh walk. lYzejnntjąc jednak wzór kulturowy i etos spoić czeńatwa polskiego, asy miłujący się ^T/vdzi zachowywali jakieś tradycje intelektualne rlawnego środowiska.

W wielu przypadkach prowadziło to do konfliktu między nowym wzorem a dawnymi uadyejami. Uyly to konflikty wewnętrzne, w samych jednostkach, i były to szersze konflikty międzyludzkie, powstałe na tle starcia się różnych wartości społecznych.

Konflikt wewnętrzny pomiędzy racjonalnym stosunkiem do życia a przyjętym „romantycznym" wzorem nastawienia emocjonalnego nie był zjawiskiem rzadkim wśród intelektualistów pochodzenia żydowskiego. Konflikt taki nie jest w ogóle zjawiskiem rzadkim wśród wszelkich intelektualistów, jednakże wśród intelektualistów polsko-żydowskich miał on szczególne zabarw wtenie jako wyraz zasadniczej rozbieżności pomiędzy zakorzenioną tradycyjną postawą a wzorem, który starano się przyjąć, Przejawy takiego konfliktu dadzą się bez trudu odnaleźć w twoi czości wielu pisarzy pochodzenia żydowskiego, Mówią tez o nim historie osobiste licznych uczonych, działaczy publicznych iul. \\* niektórych wypadkach konflikt wyrażał się w gwałtownym odrzuceniu treści intelektualnych i metod racjonalnych w postępowaniu, w dążeniu do ulegania emocjom, W parze z tym nieraz szedł ironiczny stosunek do samego siebie i do własnych emocji, a także egzaltacja własnej uczuciowości, przesadne i alektowane jej podkreślanie,