DSC06749

SŁOWO WSTĘPNE 1

Opracowanie zatytułowane Architektura krajobrazu w Programie Odnowy Wsi Opolskiej I. stanowi podsumowanie siedmioletnie) pracy dr hab. inż. arch. Ireny Niedźwieckiej-Filipiak i dr. inż.

| Zbigniewa Kuriaty w przedsięwzięciu realizowanym na Opolszczyźnie od 1996 r. Program odnowy [ wsi, który rozpoczął się przed dwudziestu laty w Europie Zachodniej, zagościł też w Polsce, a na l dobre rozwiną) się z chwilą przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej. Dziś realizują go [ urzędy marszałkowskie wielu województw.

W programie realizowanym przez Urząd Marszałkowski w Opolu uczestniczyli nie tylko pracownicy Instytutu Architektury Krajobrazu Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, ale tak-t że studenci architektury krajobrazu tej uczelni. Jest to przykład współpracy z jednostkami samorzą-Idu terytorialnego, w tym z mieszkańcami wsi.

Opracowania, które w ramach tej współpracy zostały wykonane, odpowiadały na konkret-| ne zapotrzebowania społeczności lokalnych. Prace dotyczyły wsi będących laureatami konkursu I .Piękna wieś opolska*, organizowanego corocznie na terenie województwa opolskiego. W kon-[ kursie tym brały udział miejscowości, które przystąpiły dó programu, a więc już wcześniej podjęły i prace na rzecz podniesienia jakości życia w swojej wsi. Uczestnicy mieli świadomość celowości | podejmowanych działań oraz wykazali się zaangażowaniem na rzecz ochrony środowiska kul-I turowego, w tym również środowiska naturalnego. Starano się przy tym chronić to wszystko, co I pozostawiły po sobie poprzednie pokolenia, aby tę spuściznę przekazać następcom.

Jest to szczególnie ważne dziś, gdy w kontekście coraz ściślejszej integracji w ramach pńii Europejskiej kładzie się nacisk na potrzebę kultywowania tego wszystkiego, co nas wyróżnia [i stanowi o naszej odrębności, pokazując bogactwo kulturowej różnorodności.

Dlatego tym bardziej należy podkreślić szczególną rolę, jaką odgrywają opracowania dotyczące wsi oraz jej roli w krajobrazie naszego kraju. Tym właśnie jest materiał zawarty w tej książce Ireny Niedźwieckiej-Filipiak i Zbigniewa Kuriaty - zapisem tego, czego autorzy dokonali w zakre-i sie ochrony krajobrazu wsi. Jest to szczególnie istotne, gdy na naszych oczach giną i odchodzą [w zapomnienie wspaniałe przykłady zabudowy czy zagospodarowania wsi, kiedy zatraca się to, co najważniejsze: charakter i indywidualizm.

Każde działanie, które choć w części pozwoli powstrzymać degradację środowiska, jest [warte zauważenia. Autorzy książki prezentują materiał dotyczący 48 wsi województwa opolskiego, dla których zebrano ogromną ilość danych źródłowych, wykonano bardzo szczegółowe opracowania obejmujące głównie zabudowę i układ przestrzenny, dołączając na koniec plan rozwoju miejscowości. Opracowania te powstawały na bazie danych zebranych w terenie i przy współpracy jz mieszkańcami wsi, kładąc nacisk na ich zaangażowanie w sam proces twórczy. Jest to szczególnie istotne tam, gdzie wiedza powinna być konfrontowana z konkretnymi potrzebami i oczekiwaniami społeczności lokalnych. Był to doskonały moment, aby przekazać umiejętności i doświadczenie mieszkańcom wsi, a jednocześnie poprzez bezpośredni kontakt rozwiązywać wraz z nimi problemy, z którymi zmagają się na co dzień, zdobywając nowe doświadczenia. Zaangażowanie w te Drace studentów architektury krajobrazu stanowiło doskonałą lekcję dla nich samych i było okazją po tego, by wykorzystać zdobytą na uczelni wiedzę w praktyce.

Biorąc tę książkę do ręki, będą mieli Państwo sposobność zapoznania się z różnorodnością wykonanych projektów odzwierciedlających zasoby kulturowe wsi opolskiej i jej niepowtarzalny charakter. Oby przyczyniło się to do jeszcze większych starań o zachowanie bogactwa form ■tradycji drzemiących w polskiej wsi.

Roman Kołacz

Rektor Uniwersytetu Pizyrodniczego we Wrocławiu