DSCF6212

pp

112 *

■i

Entomologię

_:0tyilino'

ftve

12 -grucr<

^ifijek^irndówM

■

jama przedgębowa podgębie

zasuwka rektalna (inhiula KCtalis), oddzielająca jelito prosu

. ;.    i Od

cienkiego.

jelito przednie ^Je,il° przednie, podobnie jak tylne, jest wysiane oskórkw /łożonym z egzo- i endokutikuli. pod którym występuje war$^' nabłonka hypodemialnego otoczonego cienką błoną podstaw^³ (membrano propria). Tę warstwę okrywają dwie kolejne |vąif|l mięśni podłużnych i okrężnych oraz tkanka łączna, w której nerwy i tebawki.

Jelito przednie składa się z kilku morfologicznie różnych p(f cinków: jamy przedgębowej. jamy gębowej właściwej, gardzi^ przełyku, wola, przedżołądka i zwieracza (ryc. 42).

Jama przedgębowa (praeos) występuje u owadów o gryzący^ narządach gębowych, u których obecne jest podgębie (hypop^ m), dzielące ją na część górną (cibarium), prowadzącą do otw_0ril gębowego i dolną (saliwium), do której uchodzą przewody czołów ślinowych. Zależnie od umiejscowienia rozróżnia się czoły ślinowe: wargowe, szczękowe i żuwaczkowe. Produkują _0łłę ślinę zawierającą odpowiednie enzymy trawienne, u roślinożerny^ amylazy - trawiące węglowodany, u mięsożernych proteazy i |jp_a^

-    trawiące białka i tłuszcze, a u żywiących się krwią antykoagu|j_ny

-    przeciwdziałające jej krzepnięciu.

Za właściwym otworem gębowym (os), mieszczącym się w ty|. nej części cibarium, zaczyna się gardziel (phanm), która jest sto. sunkowo krótkim i silnie umięśnionym odcinkiem jelita, przebić-gającym w głowie. Może ona działać jak pompa ssąca, wciągając

otwór gębowy gardziel

_(lo przewodu bądź brać udział tylko w jego przesuwaniu do odcinka układu. Jest nim przełyk (mnphawah zwykle cienkiej i prostej rurki.

" ^jsiępny odcinek, wole (inglwks) jest znacznie szersze od jylcu i u wiciu owadów spełnia rolę zbiornika pokarmu. Mogą Schodzić procesy jego przetwarzania, tak jak u pszczół, gdzie ^ stępuj¹’ porabianie nektaru kwiatowego w miód oraz dzięki du-"^,1Silości śliny - wstępne trawienie. Jego pojemność, w zależności ^wypełnienia pokarmem, może się znacznie różnić, dzięki wy* !|'pownniu różnego rodzaju fałdów. Wole może być wyposażone ⁵,liże w zbiorniki dodatkowe o znacznej objętości,

Wiele owadów ma przedżolądek (provcntricuhs\ który dzięki ji_nie rozbudowanej warstwie mięśni okrężnych oraz intymy - tworzącej liczne fałdy z kutikulamymi ząbkami, kolcami i włoskami bierze udział w rozdrabnianiu i filtrowaniu pokarmu.

Jelito przednie kończy się pierścieniowym fałdem lub lejkiem unikającym do jego światła, a jest to zastawka kardialna(v«/v«Ai _c0nlialis) działająca jak wentyl. Zapobiega ona cofaniu się treści pokarmowej z jelita środkowego do przedniego.

Jelito środkowe jest zwykle szersze od jelita przedniego, różnej długości i u niektórych owadów tworzy' pętlę. Jelito może być zróżnicowane na kilka odcinków o odmiennym kształcie, a jego olównym zadaniem jest wydzielanie enzymów trawiennych oraz

P

wchłanianie substancji pokarmowych.

Jelito środkowe różni się histologicznie od pozostałych odcinków przewodu pokarmowego, a jego nabłonek zbudowany jest i wysokich komórek cylindrycznych, z dużymi jądrami i ziarnistą plazmą. Ściany komórek, w świetle jelita, pokrywają bardzo liczne mikrokosmki tworzące warstwę paleczkowatą (rhahdoriuml której przypisuje się udział w procesach wchłaniania i tworzenia błony perytroficznej. W nabłonku jelita występują też gniazda (krypty) regeneracyjne będące miejscem powstawania nowych komórek gruczołowych, które zastępują wcześniej funkcjonujące (ryc. 43). Nabłonek jelitowy może wydzielać soki trawienne w różny sposób:

11) drobne kropelki sekretów mogą przenikać z komórek nabłonka do światła jelita przez warstwę rabdorium (ryc. 43 A), (2) z komórek nabłonka oddzielają się części cytoplazmy zawierające soki i przenikają do światła jelita, gdzie rozpuszczają się w treści pokarmowej (ryc. 43 B), (3) do jelita dostają się całe komórki nabłonka

zastawka kardialnu

jelito środkowe