DSC06771

METOl 7ZWOJU

! rozwoju 10 wskazanych wsi". Koordynatorami prac ze strony uczelni byli I. Niedżwiecka-Filipiak ^r i Z. Kuriata, natomiast ze strony Urzędu Marszałkowskiego M. Szachowicz i R. Wilczyński (Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego).

W tym czasie wypracowano metodę, która w efekcie prowadziła do opisania wsi i sfor-: mułowania wytycznych dalszego działania*², które przydatne są przy tworzeniu planów odnowy miejscowości, ze szczególnym uwzględnieniem zasobów dziedzictwa kulturowego*².

Prace prowadzone były w trzech etapach:

1.    Dwu-, trzydniowy wyjazd terenowy do wsi objętej opracowaniem.

2.    Prace studialne na uczelni (kameralne).

3.    Prezentacja gotowego opracowania we wsi.

Etap 1. Początkowo studenci wraz z opiekunami naukowymi przyjeżdżali do wsi, gdzie spędzano kilka dni na zbieraniu danych za pomocą bezpośrednich inwentaryzacji urbanistycznych i fotograficznych. Mieszkańcy wsi zapewniali noclegi i wyżywienie osobom opracowującym wieś. Było to bardzo ważne, gdyż podczas wspólnych posiłków gospodarze opowiadali o swojej miejscowości i wskazywali na wiele istotnych problemów lub potrzeb. Bardzo cenne były także spotkania z lokalną społecznością która niejednokrotnie posiadała wiele istotnych informacji związanych z historią miejscowości, jak również przekazywała własne sugestie i uwagi na temat sposobów zagospodarowania i rozwoju miejsca, w którym żyją. W trakcie pobytu spotykano się także w urzędzie gminy z władzami lokalnymi, które przedstawiały swoje spostrzeżenia, plany i sugestie dotyczące przyszłości analizowanej miejscowości. W urzędzie zbierano dane i korzystano z już istniejących opracowań dotyczących wybranej miejscowości**.

Etap 2. Drugi etap stanowiły prace studialne - opracowanie zebranych informaqi w formie plansz z analizami, katalogu elementów charakterystycznych wsi i projektu jednego z miejsc problemowych wyznaczonych podczas analiz. Prace te prowadzone były na uczelni. Odwoływano się także do konsultacji wyjazdowych ze społecznością lokalną. Na tym etapie wykorzystywano materiały zebrane w terenie, prowadzono studia literaturowe, w tym historyczne, wykorzystywano wyrysy i wypisy z dokumentów planistycznych dostępnych w urzędach gmin.

Etap 3. Ostatnia część prac to prezentacja całego opracowania przed mieszkańcami, władzami lokalnymi oraz przedstawicielami uczelni.

Zastosowana metoda obejmuje opracowania, które realizowane są w trzech współgrających ze sobą częściach (przykładowe opracowania: załącznik nr 2. załącznik nr 3):

Studenci kierunku architektura krajobrazu pracowali podczas praktyk projektowych w semestrze letnim na III roku studiów w wybranych wsiach biorących udział w Programie Odnowy Wsi.

W pierwszych latach wykonywania opracowali powstawały one dzięki doświadczeniom prowadzących zdobytym w ramach prac zleconych realizowanych przez uczelnię i na obozach naukowych, a także poprzez uczestnictwo w pracach zespołów zajmujących się planami miejscowymi (Z. Kuriata). W kolejnych okresach nawiązywano także do rozporządzeń ministerialnych. W chwili obecnej obowiązuje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 r. (tekst jednolity) w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi"" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. W rozporządzeniu tym znalazły się zapisy dotyczące zakresu opracowaniu, które już od samego początku występowały w takiej formie w projektach wykonywanych przez uczelnię. Jeden z paragrafów rozporządzenia zawiera następujące wytyczne: § 10. 2. Do wniosku o przyznanie pomocy dołącza się wymienione w formularzu tego wniosku załączniki, w tym: 1) plan odnowy miejscowości, zawierający w szczególności: a) charakterystykę miejscowości, w której będzie realizowana operacja, b) inwentaryzację zasobów służących odnowie miejscowości, c) ocenę mocnych i słabych stron miejscowości, w której będzie realizowana operacja, d) opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną w okresie co najmniej 7 lal od dnia przyjęcia planu odnowy miejscowości, w kolejności wynikającej z przyjętych priorytetów rozwoju miejscowości, z podaniem szacunkowych kosztów ich realizacji; 2) uchwałę: a) zebrania wiejskiego lub rady dzielnicy, albo rady osiedla w sprawie przyjęcia planu odnowy miejscowości podjętą dla każdej miejscowości, w której będzie realizowana operacja, a w przypadku gdy na terenie, na którym będzie realizowana operacja, nie ma możliwości zwołania zebrania wiejskiego lub nie została powołana rada dzielnicy albo rada osiedla — rady gminy, b) rady gminy w sprawie zatwierdzenia planu odnowy miejscowości.

Działania i metoda prezentowane były w szeregu publikacji. Zob. m.in. Kuriata Z., 2003. Rola opracowań ; zakresu odnowy wsi w planach zagospodarowania przestrzennego. Przegląd Komunalny nr 7 (30)2003, 40-44; Kuriata Z., 2003. Metoda opracowania.... op. cit. Niedźwtecka--Filipiak I., 2003. Program Odnowy Wsi w opracowaniach Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Architektura Krajobrazu, 1-2/2003, 43-S3; Niedżwiecka-Filipiak I., 2004a. Ochrona krajobrazu jako integralny element programu Odnowa Wsi Opolskiej, [w:] Krajobraz i ogród wiejski. T. 2. Wydawnictwo KUL, Lublin, 137-143; Niedżwiecka-Filipiak I., 2004b. Zadbajmy o nasz krajobraz - udział uczelni w programie Odnowa Wsi na przykładzie Żyrowej. Materiały kongresowe II Polskiego Kongresu Odnowy Wsi, Urząd Marszałkowski Województw a Pomorskiego Cdańsk-Szymbark, 62-65; Przemiany wizerunku wsi opolskiej pod wpływem odnowy wsi. Architektura Krajobrazu, 1-2/2005,18-26; Niedżwiecka-Filipiak I., 2005b. Kreowanie wizerunku wsi w Programie Odnowy Wsi Przegląd Komunalny, 7/2005,44-47.

Szczególnie brano pod uwagę studium gminy i Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (jeżeli był), który stanowi prawo miejscowe i jest dokumentem wiodącym. Plan odnowy miejscowości jest dokumentem pomocniczym i zawiera jedynie sugestie oraz zalecenia związane z prawidłowym zagospodarowaniem przestrzeni wsi uwzględniającym założenia Programu Odnowy Wsi.

29