DSCN1878

226 Wybuchy społeczne

nym, tzn. że badacz rozpatruje je jako c zyj e ś świadome zjawiska, a więc odnosi je do empirycznych podmiotów, tj. osobników i zbiorowisk doświadczających i działających, i bierze je w tym charakterze, jaki faktycznie posiadają w ludzkim doświadczeniu i działaniu” [F. Znaniecki 1988, s. 192]. Metodą, która umożliwia obiektywne ustalenie subiektywnych sposobów doświadczania rzeczywistości przez podmiot, jest - zaproponowana przez Williama I. Thomasa i Floriana Znanieckiego - metoda dokumentów osobistych. Analizując materiały, takie jak listy, pamiętniki, autobiografie itp., możliwe jest obiektywne poznanie tego, w jaki sposób podmiot ujmuje otaczającą go rzeczywistość.

Badanie rzeczywistości społecznej z uwzględnieniem współczynnika humanistycznego odnosi się wyłącznie do sfery świadomości działającego podmiotu, nie oznacza to jednak, iż poznanie obiektywne nie jest możliwe, że socjologia skazana jest na subiektywizm. Określony stan świadomości podmiotu jest pewnym faktem, który wywołuje zupełnie realne następstwa, widoczne zwłaszcza w efektach podmiotowych działali. Badanie sposobów doświadczania rzeczywistości przez podmiot nie musi polegać na subiektywistycznych metodach poznania (takich np. jak empatia, introspekcja). lecz możliwe są obiektywne sposoby badania tych subiektywnych stanów świadomości podmiotowej. Tak więc, chociaż rzeczywistość kulturowa w sensie obiektywnym (poza doświadczeniem konkretnego podmiotu) nie istnieje, to jednak można ją badać w sposób obiektywny. Rezultaty tego poznania również mogą być ujmowane ze współczynnikiem humanistycznym - przedstawiają one nie to, w jaki sposób badany podmiot ujmuje rzeczywistość, w której się znajduje, lecz raczej to, w jaki sposób badacz postrzega kompleks doświadczeń badanego podmiotu. (A.S.)

Zob. definicja sytuacji, naturali/m-antynałura-lian. socjologia, socjologia rozumiejąca

Literatura:    v    .. ,

Mokrzycki E.. 1971, ZaloSenia socjologu humanistycznej, PWN. Warszawa.

Pacholski M.. 1977, Florian Znaniecki. Społeczna dynamika kultury, PWN, Warszawa. Szacki J„ 1986, Znaniecki, Wiedza Powszechna. Warszawa.

Znaniecki F.. 1971. Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój, PWN. Warszawa.

Znaniecki F., 1973, Socjologia wychowania, t. 2: Urabianie osoby wychowanka, PWN, Warszawa.

Znaniecki F„ 1988, Wstęp do socjologii, PWN. Warszawa.

Wybuchy społeczne, zob. ruchy społeczne.

Wychowanie, zob. socjalizacja.

Wydajność pracy, z socjologicznego punktu widzenia to stosunek całokształtu nakładów materialnych i społecznych niezbędnych do wyprodukowania określonej ilości towarów w pewnej jednostce czasu o pożądanej jakości i wartości użytkowej, do kosztów materialnych i społeczny ch poniesionych w tym procesie pracy . Do nakładów społecznych zaliczamy działania zmierzające do wykształcenia danych pracowników, przysposobienia ich do wykonywania określonych obowiązków na danym stanowisku oraz w konkretnej grupie, a także wyrobienia pożądanych nawyków, niezbędnych do obsługi urządzeń (przestrzeganie rygorów technologicznych) lub kierowania zespołami ludzkimi. Do kosztów społecznych zaliczamy zbędną fluktuację kadr, narastanie sytuacji konfliktowych, doświadczanie degradacji zawodowej przez pracowników, skutki społeczne zwalniania z pracy (na skutek bezrobocia związanego z przekształceniami strukturalnymi), poczucie alienacji. Do kosztów społecznych włączamy też towarzyszące produkcji niszczenie naturalnego środowiska przyrodniczego jako istotnej wartości egzystencji ludzi Tak pojęta wydąjność pracy obejmuje złożony proces działań różnych grup zawodowych w określonym czasie. (M.P.)