DSCN1891

119

72/1938, czeladnika 88/2172, dzeledzy 00/1883 — razem 5 przykł. wobec ca 40 form z pierwotnym a: czeladź (<*c&ljadb), czeladnik itp. W formach mieszczanin pierwotne a w przyrostku -anin (<*-janim) przechodzi w e (7 przykł.): Myesczyenyena 85/1837, myesczenyna 74/1982, myesczenynem 74/2011, Myes-czenym 77/2050, myesczeninovy 88/2171, myesczenynotoy 94/2321, myesczenyna 100/2458; formy z ’a przeważają (15 przykł.), np. myesczanynowy 70/1899, myesczanyna 87/2205 itp.

O dążności do unikania form z nowym ’e (^’a) świadczy znaczna ilość form hiperpoprawnych: pszenycza (Gen.) 99/2390, Magdalcma 77/2038 (obok magdalena 08/1890); vya/rdunka 94/2332 obok vyerdunka 94/2296. W formach twes&a zachowanie e z jeru (10 r.); u jednego pisarza trafił się jednak obok prawidłowej postaci wpuszczą uoyeszką (wiejską) 74/1956 i zapis wspvszczą wyaszką 74/1956. Przeważają formy z wtórnym a w wyrazie perłai parlovego 71/1910, parel 71/1910, parlowey 71/1910, pawiowych 71/1910, parZy 93/2268 (2 r.), poreZ 100/2488, 113/2557 — 8 przykł., gdy form z pierwotnym e tylko 4. Widocznie wymawiano tu jeszcze miękko pierla, podobnie jak zresztą i w rotach poznańskioh. O miękkiej wymowie formy ślachietny¹⁷ świadczy ogromna ilość przykładów dialektycznej mazowieckiej wymowy ślachatny (szlachatny) z a wtórnym (355 zapisów), np. slachathna 72/1922, szlachathnych 72/1923, sdyachathnem 74/1968 itp.; form z e, np. Slachetnego 65/1832, szlachethna 68/1890 itp. zapisano 230; jest też forma slachaczkiei 123/2646. Jako hiperpoprawne można chyba uznać również formy słaioałny (5 przykł.), np. Slawathnego 77/2050, 8lawałna 99/2396 itp. wobec poświadczeń słaioietny w Księgach poznańskich; zapisy slavąthnego 100/2458 i 2 dalsze z <j świadczą o występowaniu prawdopodobnie obocznej postaci slawętny. Do form wymienionych jako hiperpoprawne dołączyć należy jeszcze obocznie występujące formy podia (66 r.) obok podle (10 r.) oraz wedla (16 r.) obok wedle (21 r.).

2) Historia Aleksandra

Przykłady przejścia 'a na ’e: pothczessze 92/4, potkczeszem 92v/13 (brak przykładów z -a- w tym wyrazie); myesczenye 53/12, myeszczenyn 57/10, myeszczenye 62v/ll (brak form mieszczanie). Liczne formy a wszeko (35 przykł.) zawsze z ’e, np. a wszekosz 2/11, a wszekszesz przyszyakl 48/13, A wszekosczye 122/12 itp. Ponadto są zapisy: malerza sznamyenytego 217v/12, hopky parlowe 102/4 (obok perłowy itp. 10 przykł.); wedla yego 145v/13, ale tylko polye (podle) — 3 razy.

Formy z hiperpoprawnym    mzyakal 94/7, loyaprza 182v/4, thwoya

wyobraszenye (N. sg. n.) 12v/13. Tylko formy ślachetny (3 r.).

Por. T. Brajerski, op. cifc., przyp. 14. Tamże — przyjmując mazowiecką staropolską wymowę azlachietny, obok szlachiatny — wymienia autor także formę «zZa-ćhiatńy u Marcina z Miedzerzecza i dzisiejszą gwarową mazowiecką wymowę mar-chiewlca.