Image 27

Tabela 6. Zmiany równowagi rynkowej

Krzywa popytu	Krzywa podaży	Cena równo wagi	Ilości równo wagi	Krzywa podaży	Krzywa popytu	Cena równo wagi	Ilości równo wagi
Stała	Wzrasta przesuwa się w dół	Spada	Rosną	Stała	Rośnie przesuwa się w górę	Rośnie	Rosną
Stała	Spada -przesuwa się w dół	Rośnie	Spadają	Stała	Spada -przesuwa się w dół	Spada	Spadają

MODEL PAJĘCZYNY

Analizując zmiany cen oraz zmiany wielkości popytu i podaży w dłuższym okresie czasu stwierdzimy, że charakteryzują się one ruchem cyklicznym, czyli regularnymi wahaniami o przeplatających się okresach wzrostu i spadku.

Cykliczny ruch cen produktów oraz rozmiarów produkcji można przedstawić przy pomocy prostego modelu, który ze względu na swoją postać graficzną nazywany jest modelem pajęczyny. Jest to model dynamiczny ponieważ uwzględnia czynnik czasu we wzajemnych zależnościach między zmianami cen i zmianami wielkości produkcji.

Zakładamy, że pomiędzy zmianą ceny produktu a zmianą wielkości produkcji upływa pewien okres czasu, np. miesiąc. Innymi słowy reakcja producentów na zmianę ceny zachodzi z opóźnieniem jednego miesiąca. Oznacza to, że cena ztego miesiąca (PO znajdzie swoje odzwierciedlenie w wielkości produkcji (podaży) przyszłego miesiąca (Q_t+i). Założenie to jest bardzo realistyczne, bowiem między zmianą sygnału rynkowego w postaci ceny a odpowiednią reakcją podmiotów gospodarczych (reakcją w postaci podjęcia nowej decyzji i jej realizacji) upływa zawsze pewien okres czasu. Biorąc pod uwagę powyższe założenie możemy zapisać, że wielkość produkcji (podaży) w okresie przyszłym jest funkcją ceny okresu bieżącego.

(1) QS_{t + 1}=f(P_t)

W odróżnieniu od producentów, którzy z racji technologiczno-organizacyjnych potrzebują dłuższego czasu na ograniczenie lub zwiększenie podaży, konsumenci mogą podjąć decyzje o zmianie swego zapotrzebowania na dany produkt (w reakcji na zmianę ceny) prawie natychmiast. Dlatego możemy przyjąć, że rozmiary popytu w danym okresie (np. w tym miesiącu) są funkcją ceny produktu z tego samego okresu (z tego samego miesiąca). Zapiszemy to następująco:

(2) QD_t = f(P_t)

Dysponując funkcją podaży (1) i funkcją popytu (2) możemy wyznaczyć równanie równowagi rynkowej w okresie t:

(3) QS_t = QD_t

• rając się na powyższych założeniach i równaniach modelu można przecedzić kształtowanie się rozmiarów oferowanych produktów w reakcji na zmiany ceny produktu (wykres 15).

Wykres 15. Zmiany ceny (P) oraz ilości produktów (Q)

Przyjmijmy, że cena w pierwszym miesiącu wynosi P_r W konsekwencji wielkość oferty w drugim miesiącu osiągnie rozmiary Q₂. Przy danej krzywej popytu i podaży powstaje w tej sytuacji nadwyżka podaży nad popytem. Zlikwidowanie tej nadwyżki (sprzedaż wytworzonych ilości Q₂) wymaga obniżenia ceny do P₂. W trzecim miesiącu wielkość podaży jest funkcją ceny z drugiego miesiąca. Po-mewaz cena spadła do P₂ oferowane ilości produktów zmniejszą się do wielkości Q₃. Na rynku powstaje niedobór produktów, którego zlikwidowanie

(doprowadzenie do zrównoważenia popytu z podażą) wymaga wzrostu ceny do itd.

Cena produktu oscyluje między P, i P₂ natomiast rozmiary oferowanych produktów oscylują między Q₂ i Q₃. W tym wypadku mamy do czynienia z doskonałymi wahaniami cyklicznymi P i Q. Amplituda wahań jest ciągle taka sama.

ownież interwały czasowe między punktami maksimum i minimum wielkości P ¹ Q są takie same.

zauważyć, iż w powyższym przypadku nachylenia krzywej podaży popytu są identyczne. Jeżeli nachylenie krzywej podaży jest większe I . ^krzywej popytu wtedy mamy do czynienia z tłumionymi wahaniami cen da^{- k}°^^{Ci oferowar}>ych produktów. Amplituda wahań zmniejsza się nieustannie do zera (wykres 16).

55