Image 75

PRODUKCJA O STAŁYCH PROPORCJACH CZYNNIKÓW

W ramach danej technologii produkcji możliwe jest łączenie ze sobą różnych wielkości kapitału (K) i pracy (L) w celu wytworzenia określonej produkcji (Q).

Rozważmy dwa procesy produkcji, proces I i II, z których każdy oparty jest na innej technologii produkcji. Kombinacje K i L oraz odpowiadające im rozmiary produkcji (Q) charakterystyczne dla procesów produkcji I i II prezentują tabele 19, 20.

Tabela 20. Proces produkcji II

Tabela 19. Proces produkcji I

K	L	Q	K/L
1	1 2	5	1/2
2		10	1/2
3. iii!	6	15	1/2
4	8	24	1/2
5	10	CO CM	1/2

W procesie produkcji I stosunek kapitału do pracy jest stały i wynosi 1/2. W procesie produkcji II stosunek ten jest również stały i wynosi 2. Obydwa procesy produkcji charakteryzują się stałymi proporcjami nakładu czynników zmiennych (K/L). Równocześnie jednak są to dwa różne procesy produkcji (dwie różne technologie) ponieważ różne są stałe proporcje czynników. Zmiana technologii powoduje przesunięcie krzywej produkcji.

Procesy produkcji I i II można przedstawić w formie wykresów odkładając czynnik pracy (L) na osi odciętych, a czynnik kapitału (K) na osi rzędnych.

Wykres 67. Procesy produkcji I i II

Poszczególne punkty są kombinacjami kapitału i pracy, które przy zastosowaniu danej technologii dają określoną produkcję. Np. punkt A odpowiada kombinacji 1 jednostki kapitału i 2 jednostek pracy, co przy stosowaniu technologii I pozwala wytworzyć maksymalnie 5 jednostek produktu. Podobnie stosując 2K j 4L można wytworzyć maksymalnie 10 produktów itd. Wszystkie punkty leżące na linii produkcji I charakteryzują się taką samą proporcją K do L, która w tym przykładzie liczbowym wynosi 1/2.

W podobny sposób otrzymujemy linię procesu produkcyjnego II przy czym leżące na niej punkty charakteryzują się inną stałą proporcją K/L, równą 2.

EFEKTY SKALI PRODUKCJI

Prawo malejących lub nieproporcjonalnych przychodów odnosi się do procesów produkcyjnych w krótkim okresie czasu, czyli do takich, gdzie przynajmniej jeden czynnik jest stały natomiast inne czynniki są zmienne.

Efekty skali produkcji odnoszą się natomiast do procesów produkcji, w których wszystkie czynniki są zmienne, a ich zmiany odbywają się według stałych proporcji. W tym znaczeniu efekty skali dotyczą długiego okresu czasu.

Istnieją stałe, malejące i rosnące efekty skali produkcji:

-    Stałe efekty skali produkcji: jeżeli wszystkie czynniki zmieniają się proporcjonalnie, wówczas produkcja zmienia się w tej samej proporcji. Np. jeżeli podwoimy wszystkie czynniki wtedy produkcja wzrośnie dwukrotnie; podobnie jeżeli zmniejszymy wszystkie czynniki dwukrotnie produkcja zmniejszy się o połowę.

-    Malejące efekty skali produkcji: jeżeli wszystkie czynniki zmieniają się proporcjonalnie wtedy produkcja zmienia się mniej niż proporcjonalnie. Np. jeśli podwoimy wszystkie czynniki produkcja wzrośnie mniej niż dwukrotnie; podobnie jeżeli zmniejszymy wszystkie czynniki produkcja zmniejszy się mniej niż o połowę.

-    Rosnące efekty skali produkcji: proporcjonalna zmiana wszystkich czynników powoduje bardziej niż proporcjonalną zmianę produkcji. Np. podwojenie wszystkich czynników powoduje więcej niż dwukrotny wzrost produkcji, natomiast zmniejszenie czynników o połowę zmniejsza produkcję więcej niż o połowę

W trakcie całego procesu produkcji mogą być odcinki charakteryzujące się stałymi, malejącymi i rosnącymi efektami produkcji. Na podstawie przykładu liczbowego (tabela 19) możemy stwierdzić, że w przedziale produkcji od 5 do 15 mamy do czynienia ze stałymi efektami skali. Podwojenie kapitału i pracy z 1 do 2 oraz z 2 do 4 sprawia, że produkcja również ulega podwojeniu z 5 do 10. Odpowiednio wzrostowi K i L o 1,5 raza (z 2 do 3 i z 4 do 6) odpowiada wzrost Q także 1,5 raza (z 10 do 15).

Podobnie jest w tabeli 20. Malejące efekty skali odnajdujemy dla przedziału produkcji 24-28, natomiast rosnące efekty skali w przedziale produkcji 15-24.

151