Image 77

ZMIANY WZDŁUŻ I MIĘDZY IZOKWANTAMI

Q₃

0    L

Wykres 71. Zmiany wzdłuż i między izokwantami

Każda z izokwant przedstawia kombinacje K i L potrzebne do wytworzenia Q,, Q₂ i Q₃, przy czym Q₃ > Q₂ > Q,_

Przemieszczając się wzdłuż linii izokwanty z punktu A do B zmieniamy kombinacje kapitału i pracy. Zmianie ulegają wielkości nakładu czynników, a także proporcje między czynnikami. Nie zmienia się natomiast poziom produkcji.

Zmianę proporcji K/L można zaobserwować spoglądając na zmianę kąta linii prostej OA i OB. W punkcie B używa się więcej K i mniej L aniżeli w punkcie A -relacja K/L w punkcie B jest większa; większe też jest nachylenie linii OB w stosunku do OA.

Przemieszczanie się między izokwantami np. wzdłuż linii OM oznacza, iż proporcje K do L są stałe, chociaż każda ze stałych proporcji odpowiada wyższemu poziomowi produkcji (większa produkcja wymaga większych nakładów K i L). W punktach C,, C₂, C₃ proporcje nakładu czynników K/L i L/K są takie same.

SUBSTYTUCJA MIĘDZY CZYNNIKAMI PRODUKCJI

Ruch wzdłuż izokwanty oznacza wzrost jednego i spadek drugiego czynnika przy zachowaniu takiego samego poziomu produkcji. Rozmiary w jakich wzrost jednego czynnika produkcji powoduje spadek drugiego można zmierzyć przy pomocy nachylenia izokwanty.

Nachylenie izokwanty wyrażone relacją AK/AL jest negatywne: wzrost (spadek) kapitału oznacza zawsze spadek (wzrost) nakładu czynnika pracy.

Nachylenie izokwanty, które ulega zmianom, można odnieść do produktu marginalnego pracy (PM_L) i produktu marginalnego kapitału (PM_K) pamiętając,

że:

PM_l = AO/AL, czyli przyrost produkcji wynikający z przyrostu zatrudnienia przy założeniu stałości K.

PM_k = AQ/AQK, czyli przyrost produkcji wynikający z przyrostu kapitału przy założeniu stałości L.

Wykres 72. Substytucja między czynnikami produkcji

Rozpoczynając od punktu A zwiększamy nakład czynnika pracy AL, co doprowadza nas do punktu B. Przyrost L jest dodatni (> 0). Ruch z B do C wywołany jest negatywną zmianą nakładu czynnika kapitału: AK < 0.

Poziom produkcji wzdłuż izokwanty jest stały i wynosi Q,. Ponieważ zwiększeniu nakładu jednego czynnika (L) towarzyszy spadek nakładu drugiego czynnika (K) dlatego warunkiem osiągania takiej samej wielkości produkcji (pozostania na tej samej izokwancie) jest spełnienie równości:

AL • PM_l = - AK • PM_k .

Traktując zmiany Q, K i L jako nieskończenie małe powyższy warunek zapiszemy następująco:

PM_l ak PM_k " ” AL ’

co oznacza, że wartość liczbowa nachylenia izokwanty w każdym jej punkcie równa się relacji PM_L/PM_K.

Stosunek, zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie uległa zmianie nazywa się marginalną stopą technicznej substytucji - MSTS.

Marginalna stopa technicznej substytucji kapitału przez pracę wynosi:

¥

155