img107

Metodą operacyjnego leczenia choroby Parkinsona, dążącą do wyrównania spadku stężenia dopaminy w prążkowiu, są przeszczepy neuronów istoty rdzennej nadnercza bądź płodowej istoty czarnej śródmózgowia.

W 1985 r. E. O. Backlund przeprowadził pierwsze kliniczne próby przeszczepiania tkanki nerwowej w celu leczenia choroby Parkinsona. Stan pacjentów, którym przeszczepiono komórki autologiczne rdzenia nadnerczy do ciała prążkowanego poprawił się nieznacznie. W 1987 r. I. Madrazo przeszczepiał komórki autologiczne rdzenia nadnerczy do jąder ogoniastych mózgu. U pacjentów obserwowano czasową poprawę funkcj i motorycznych oraz wydłużenie czasu trwania fazy ON leczenia lewodopą z 48% do 75%. Efekty terapeutyczne zanikły w ciągu 18 miesięcy po przeszczepieniu komórek.

Pobranie autologicznych komórek rdzenia nadnerczy jest rozległym zabiegiem operacyjnym i wiąże się dodatkowo z zaburzeniami krążeniowo-oddechowymi, które powodują wzrost śmiertelności. Duża inwazyjność zabiegu oraz związana z nią wysoka okołooperacyjna śmiertelność pacjentów spowodowały zaniechanie dalszych klinicznych prób przeszczepiania komórek rdzenia nadnerczy.

Przeszczepy neuronów dopaminoergicznych embrionalnej istoty czarnej śródmózgowia dają lepsze, długotrwałe i wyraźniejsze efekty terapeutyczne niż autoprzeszczepy rdzenia nadnercza.

Pierwsze próby przeszczepiania neuronów embrionalnej istoty czarnej śródmózgowia przeprowadzono w 1988r. w Meksyku oraz w Szwecji. Do dziś wykonano ponad 300 tego typu operacji. Przeszczepiano fragmenty istoty czarnej śródmózgowia bądź izolowane neurony dopaminoergiczne w zawiesinie. Odpowiedź komórek układu immunologicznego w mózgu jest obniżona i dlatego pacjenci po przeszczepie neuronów allogenicznych leczeni byli niskimi dawkami leków immunosupresyjnych bądź całkowicie zrezygnowano z leczenia immuno-supresyjnego. U chorych leczonych tą metodą obserwowano długoterminową przeżywalność przeszczepu, pomimo postępującej degeneracji neuronów dopaminoergicznych własnych pacjenta. Obserwowano również poprawę funkcji motorycznych z równoczesnym zmniejszeniem czasu fazy OFF.

Pomimo dobrych wyników leczenia choroby Parkinsona przeszczepem dopaminoergicznych neuronów płodowych, metoda ta nie znalazła szerokiego zastosowania. Jednemu pacjentowi należy przeszczepić około 100 tys. neuronów. Wymaganą liczbę komórek należy izolować z trzech do pięciu 8-tygodniowych ludzkich płodów. Wskazane jest przeszczepienie neuronów w godzinę po pobraniu. Pozyskanie odpowiedniej liczby komórek pochodzących z płodów o określonym wieku w tym samym czasie jest trudne do osiągnięcia.

Potencjalnym źródłem komórek produkujących dopaminę mogą być nabłonkowe komórki pigmentowe siatkówki. Komórki siatkówki w liczbie 325 tys. przeszczepiano pacjentom z chorobą Parkinsona na żelatynowych mikromacie-rzach do jądra soczewkowatego. U trzech pacjentów obserwowano poprawę funkcji motorycznych oraz 48% poprawę w fazie OFF przez okres roku. Ograniczeniem metody są również nierozwiązane aspekty prawne i etyczne związane z pozyskiwaniem płodów ludzkich po aborcji.

Przeszczepianie płodowych ksenogenicznych neuronów dopaminoergicz-nych pacjentom z chorobą Parkinsona również przyniosło efekty lecznicze.

Wyniki badań eksperymentalnych leczenia choroby Parkinsona poprzez przeszczep do mózgu komórek macierzystych oraz komórek modyfikowanych genetycznie są obiecujące, ale wymagają dalszych badań.

Piśmiennictwo

1.    Brcgman B.S. i wsp. 1995. Recovery from spinał cord injury mediated by anlibodics to neuritc growth inhibitors. Naturę, 378:498.

2.    Bregman B.S. i wsp. 1997. Neurotrophic factors incrcasc axonal growth altcr spinał cord injury and transplanlation in the adult rat. Exp. Neurol., 148(2), 475.

3.    Caillin E. i wsp. 2004. Acute transplantation of glial-rcstricted prceursor cells into spinał nml contusion injuries: survival, differentiation, and eftects on lesion cnvironment mul ttsomil U' gencration. Exp. Neurol. 190, 289.

4.    Cao Q.L. i wsp.2002. Differentiation of engrafted neuronal-restricted prccuism irllh Is Inlilli ited in the traumatically injured spinał cord. Exp. Neurol, 177: 349.

5.    Franklin R.J. i wsp. 2001. What roles do growth factors piny in CNS remycllmilloii? 1’mg Brain. Res. 132:185.

6.    Foster G.A. i wsp. 2004. Cell-based therapies for Parkinson’s dlsetise, Drug I )l8cnvi'i y Today Thcrapeutic Stratcgies.l, 43.

7.    Grill, R. i wsp. 1997. Cellulai delivcry of neurotrophin-3 promotes cortlcospimil anomii growth and partial functional recovery after spinał cord injury. J. Ncurosci. 17: 5560.

8.    Hans S. i wsp. 2005. Humań embryonic stem cell-dcrived oligodcndrocyte progenitor celi transplants remyelinate and rcstore locomotion after spinał cord injury. J. Ncurosc., II, 25(19)4694.

9.    Hwang W.S. i wsp. 2004. Evidence of a pluripotent human embryonic stem celi linę dcrivcd from a cloned blastocyśt. Science 303:1669.

10.    Le Bellc J.E. i wsp. 2004. Improving the survival of human CNS precursor-derived ncurons after transplantańon. J. Neurosci. Res. 76, 174.

11.    Lepore C. i wsp. 2006. Long fatc of ncural prceursor wells following transplantation into devclopitig and adult CNS. Neurosci., 139. 513.