img110 2

rolę w patogenezie niektórych chorób układu krwiotwórczego, jak szpic/ak mnogi, ostre białaczki, zespół mielodysplastyczny czy niektóre przewlekłe ze społy mieloproliferacyjne i przewlekła białaczka limfocytowa. Blokowanie zjawiska angiogenezy może hamować wzrost i rozwój nowotworu.

4. Terapia komórkowa w hcmatoonkologii

Terapia komórkowa stanowi jeden z najważniejszych sukcesów biotechnologicznych w hcmatoonkologii. W hematologii terapia komórkowa ma swoją ustaloną pozycję jako komórkowa terapia zastępcza. Transfuzje krwinek czerwonych i płytek są procedurami rutynowymi. Infuzje hematopoetycznych (krwiotwórczych) komórek macierzystych i limfocytów są uznanymi metodami terapeu tycznymi, natomiast infuzje komórek dendrytycznych, granulocytów, subpopula-cji limfocytów i innych elementów pochodzących z krwi obwodowej lub ze szpiku kostnego są na etapie badań klinicznych.

Przeszczepianie komórek krwiotwórczych allogcnicznych lub autologicz-nych, z poprzedzającym przygotowaniem do terapii wysokodawkowej bądź nie-mieloablacyjncj, jest obecnie w hematologii formą leczenia o powszechnie uznanej przydatności. Znajduje ona także zastosowanie w leczeniu niektórych nowotworów narządowych, chorób o podłożu genetycznym oraz takich, w których powstaniu decydujące znaczenie mają mechanizmy autoimmunizacyjne. W praktyce klinicznej stosuje się dwa rodzaje przeszczepień komórek krwiotwórczych -allogcniczne i autologicznc. O przeszczcpieniach allogcnicznych mówi się wówczas, gdy komórki krwiotwórcze pozyskiwane są od zgodnego w układzie HLA dawcy. W transplantacjach autologicznych wykorzystuje się komórki krwiotwórcze chorego.

Przeszczepianie komórek krwiotwórczych jest to zabieg polegający na pobraniu komórek krwiotwórczych od dawcy, ich odpowiedniej preparatyce poza organizmem, a następnie przygotowaniu i podaniu biorcy. Należy rozróżnić pojęcie przeszczepianie”, które oznacza zabieg, natomiast „przeszczep” oznacza materiał tkankowy, który jest przeszczepiany biorcy. Zabieg przeszczepiania szpiku jest klasycznym zabiegiem z zakresu medycyny regeneracyjnej. Przeszczepione komórki macierzyste mają odtworzyć szpik kostny. Największą trudnością jest przeprowadzenie biorcy przez okres aplazji szpiku. W okresie aplazji w organizmie biorcy nie ma leukocytów, a także płytek krwi. Czynniki warunkujące przyjęcie przeszczepu komórek hematopoetycznych to wystarczająca liczba komórek macierzystych, dostępność gniazd dla komórek macierzystych, zgodność tkankowa dawcy i biorcy (jej brak skutkuje rozwojem choroby przeszczep-przeciwko-gospodarzowi GVHD - Graft Versus Host Disease), jak też wystarczająco duże szanse przeżycia biorcy przeszczepu.

Komórki macierzyste stanowią populacje komórek niczróżnicowanych, które są zdolne do podziału przez czas nieokreślony, do samoodnawiania i do generowania funkcjonalnych progenitorów wysoko wyspecjalizowanych komórek. Ta definicja obejmuje komórki mające różną lokalizację, różne właściwości prolife-racyjne, a także różne funkcje. Komórki macierzyste cechują się zdolnością do samoodnawiania, czyli posiadają zdolność do wytwarzania następnych komórek macierzystych; zdolność do różnicowania się we wszystkie rodzaje komórek, dla których jest ona macierzysta (np. w szpiku kostnym znajduje się 11 głównych komórek, a w wątrobie tylko 1 rodzaj komórek macierzystych); zdolność do dojrzewania oraz zdolność do namnażania się, tj. do wytwarzania wystarczającej liczby komórek, aby wyrównać utratę komórek. Komórki macierzyste hematopo-ezy to multipotencjalne komórki somatyczne. (Adult Stern Cells), występujące w liczbie 1/25 - 100 tys. komórek szpiku. Ich przeszczepienie jest najważniejsze spośród wszystkich zabiegów przeszczepiania komórek krwiotwórczych.

Komórki macierzyste hematopoczy można izolować ze szpiku kostnego (z reguł)' jest w nim duża liczba komórek krwiotwórczych), krwi obwodowej (w tym przypadku komórki krwiotwórcze muszą być zmobilizowane, czyli przemieszczone ze szpiku kostnego), krwi pępowinowej (jest w niej jednak stosunkowo mało komórek hematopoetycznych) oraz z wątroby płodowej (trudno do stępny materiał). Rodzaje przeszczepów zależą od wzajemnych relacji pomiędz) dawcą i biorcą. Rozróżnia się w związku z tym przeszczep: autologiczny. gd) (źródłem komórek macierzystych jest chory, izogeniczny, gdy (dawca i biorca si identyczni genetycznie np. bliźnięta jednojajowe), allogeniczny (źródłem komo rek macierzystych jest inna osoba: spokrewniona lub niespokrewniona) oraz kse nogeniczny (przeszczepianie międzygatunkowe," które ma znaczenie głównie v badaniach naukowych ukierunkowanych na poszukiwanie nowych metod tera peutycznych).