img163

314 ROZDZIAŁ 28 Epidemiologia

•    Pełne odciążenie masy ciała i przeniesienie ciężaru.

•    Chodzenie w poręczach, krok po kroku.

•    Chodzenie o kulach (laskach) przy poręczach.

•    Chodzenie o jednej kuli (lasce) przy poręczach.

•    Chodzenie z pomocami poza poręczami.

•    Optymalny chód z minimalnymi pomocami.

Przepisanie protezy musi oznaczać także wyposażenie w przedmioty łączące części protezy z częścią kończyny pozostałą po amputacji:

•    Pończoszki - struktura szkieletu.

•    Struktury stawu - struktury końcowe.

•    Pokrycie kosmetyczne - zawieszenie.

Nowoczesne protezy zawierają w sobie cechy poprawiające cykl chodzenia.

Inteligentne stawy kolanowe i stopy protezowe z absorpcją energii umożliwiają bardziej płynny chód, zmniejszają koszty energetyczne oraz wspierają siły przenoszone podczas stania i chodzenia bez poważniejszego ryzyka uszkodzenia mechanicznego. Funkcjonalne protezy kończyn mogą być napędzane siłą człowieka, lecz elektroniczne rozwiązania zasilania stają się obecnie bardziej rozpowszechnione. Używa się różnorodnych elastomerów silikonowych do przyssania i przylepienia leja protezy do kikuta, lecz futerały na kikuty zwane pończoszkami są najbardziej rozpowszechnionymi łącznikami, gdyż zapewniają znaczną ulgę podczas działania sił skrętnych.

Proteza powinna zapewniać odpowiednią wysokość dla zapewnienia przeniesienia stopy w tej fazie cyklu chodu. Dlatego na początku następnej fazy chodu odbicie stopy musi być wykonane bardzo szybko, aby proteza mogła poradzić sobie z siłami chodzenia, zaś pacjent powinien posiadać zdolność do osiągnięcia prawidłowej postawy i pozycji.

Potrzeby specjalne

Młodzi ludzie z ubytkami kończyn, zwłaszcza ci z zainteresowaniami sportowymi, wymagają mocnych, rozciągliwych sztucznych kończyn z dostosowaną do nich jakością i mocnymi częściami składowymi, jak np. hydrauliczna kontrola fazy przeniesienia czy też systemy magazynowania energii i uproszczone systemy goleń/staw skokowy/stopa. Dlatego w protezach rękawy używane są jako osłony, gdyż zarówno protezy egzo-, jak i endoszkieletowe zwykle nie są wodoszczelne, a wręcz mogą stać się niebezpieczne w razie zamoknięcia.

Wyniki

Tak jak w wielu aspektach niepełnosprawności, trudno znaleźć użyteczne, łatwe do stosowania metody oceny postępów w przebiegu rehabilitacji. Skala Harold Wood/skala Stanmore i skala Guy oceniają mobilność i są używane obecnie w Wielkiej Brytanii (ich nazwy pochodzą od nazw szpitali; skala Harold Wood i skala Stanmore stosowane są obecnie łącznie - przyp. tłum.). Skala Grise jest wystandaryzowana jako ogólny pomiar wyników leczenia dla pacjentów po amputacji, lecz niestety nie wykazuje czułości (reaktywności) na zmiany stanu chorego - jest to istotną przyczyną, dla której wielu oczekuje na więcej informacji.

Odpowiednie do oceny stanu po amputacji są standardowe pomiary wyników rehabilitacji; mierzy się także mobilność, uszkodzenie, aktywność i jakość życia.

Piśmiennictwo

1. Amputee Medical Rehabilitation Society (I992). Amputee Rehabilitation. Recommended Standards and Guidelines. A Report by a Working Party of the AMRS, London.

2.    Gardiner MD, Faux S, Jones LE. lnter-observer reliability of clinical outcome measures in a lower limb amputee population. Disabil Rehabil. 2002 Mar I0;24(4):219-225.

3.    Grise MC, Gauthier-Gagnon C, Martineau GG. Prosthetic profile of people with lower extremity amputation: conception and design of a follow-up qu-estionnaire. Arch Phys Med Rehabil. I993 Aug;74(8):862-870.

4.    Sharrack B, Hughes RA. The Guy’s Neurological Disability Scalę (GNDS): a new disability measure for multiple sclerosis. Mult Seler. I999 Aug;5(4): 223-233.