img212 2

malną ilość gramów substancji rozpuszczonej odniesioną do masy rozpuszczalnika, czyli taką ilość substancji rozpuszczonej, która w danej temperaturze i przy danym ciśnieniu utworzy roztwór nasycony.

W układzie składającym się z nasyconego wodnego roztworu soli, pozostającego w równowadze z nadmiarem tej soli, składnikami będącymi w równowadze są: stały elektrolit (sól) oraz jony znajdujące się w roztworze. Taką równowagę można przedstawić za pomocą ogólnego równania (4.10):

AB & mAⁿ⁺+ nB""    (4.10)

faza stała    ^roztwćr

Równowagę tego procesu określa stała równowagi K (4.11):

(4.11)

MA]

gdzie:

[A"⁺]    - stężenie molowe kationów w roztworze [g/dm³],

[B^m ]    - stężenie molowe anionów w roztworze [g/dm³],

[AJB J - stężenie molowe elektrolitu w fazie stałej (stężenie związku nieroz-puszczonego) [g/dm³]. Wyrażenie [A_mBJ ma wartość stałą w danej temperaturze.

Z równania (4.11) wynika, że iloczyn (4.12)

K\A_mB_n} = [A-J-[B^ =IR    (4.12)

jest również wielkością stałą. Wielkość ta nazywa się iloczynem rozpuszczalności IR. Zatem iloczyn rozpuszczalności IR jest to iloczyn podniesionych do odpowiednich potęg molowych stężeń jonów w roztworze nasyconym, który jest wielkością stałą w określonej temperaturze. Przykładowo, dla wodorotlenku żelaza(III) -Fe(OH)₃ i siarczanu(VI) wapnia - CaS0₄ wartości IR w temperaturze 20°C wynoszą odpowiednio:

«»,(o»>.=KT'[°^h'J=³'⁸'¹⁰'”    <⁴-ⁱ³>

®c.„. =[Ca'*]'-[SO/-]' =2,3-10-'°    (4.14)

Strącenie osadu trudnorozpuszczalnego związku chemicznego zachodzi dopiero wówczas, gdy zostanie przekroczona wartość iloczynu rozpuszczalności w określonej temperaturze. W celu zapewnienia ilościowego wytrącenia danej soli należy do roztworu wprowadzić nadmiar jednego z jej jonów, np. jonu Ba²⁺ w celu wytrącenia BaS0₄. Ma to ogromne znaczenie w analizie ilościowej.