img216

ale również natlenianiem błony biologicznej oraz różnorodnymi konstrukcjami wypełnienia. W złożach typowych na powierzchnię złoża są rozdesz-czowywane ścieki z góry, a od dołu jest doprowadzane powietrze. W ten sposób zostają stworzone warunki do rozwoju mikroorganizmów, które, korzystając z bogactwa związków organicznych zawartych w ściekach, rozwijają się po pewnym czasie bujnie, w postaci tzw. błony biologicznej. Jest to śluzowata warstewka bakterii, pierwotniaków, grzybów, a nawet pewnych miksotroficznych glonów, otaczająca porowaty materiał, z którego jest zbudowane złoże. Złoża obrotowe mają ruchome wypełnienie, wykonujące ruch obrotowy wokół własnej osi, dzięki czemu mikroorganizmy tworzące błonę biologiczną, przytwierdzone do powierzchni wypełnienia, mają cykliczny kontakt ze ściekami i powietrzem atmosferycznym.

W błonie biologicznej złóż występują najczęściej bakterie należące do gatunków Zooglea ramigera, Sphaerotilus natans oraz bakterie siarkowe z rodzajów Lamprocystis i Chromatium. Pierwotniaki są reprezentowane przez niektóre gatunki wiciowców, np. Euglena i Bodo, oraz przez liczne orzęski z rodzajów: Urostyla, Oxytricha, Paramaecium, Chilodonella, Urone-ma, Opercularia, Lionotus, Aspidisca i Euplotes. Mniej licznie występują przedstawiciele Rhizopoda, jak Amoeba oerrucosa i Arcella. W powierzchniowych warstwach złoża można spotkać nawet sinice z rodzaju Oscillatoria. W skład biocenozy złóż zraszanych wchodzą także organizmy wyższe, np. wrotki, nicienie i larwy much. Bardzo niebezpieczny w pracy złoża jest masowy rozwój form nitkowanych, a zwłaszcza Sphaerotilus natas, Leptomitus lacteus, Beggiatoa alba lub Oscillatoria, gdyż zarastają one wolne przestrzenie, pogarszając wybitnie warunki tlenowe, a nawet powodując powstanie warunków anaerobowych. Czas przepływu ścieków przez złoże i kontaktu z błoną biologiczną jest różny, a zależy od obciążenia. Średnio wynosi od 20 do 60 min. Ścieki stale wypłukują ze złoża pewną część martwej lub żywej błony biologicznej. Na skutek tego pozostała część błony się regeneruje, utrzymując pełną sprawność fizjologiczną. Najprostszym rozwiązaniem złoża biologicznego jest złoże nisko obciążone, czyli złoże zraszane. Jest to urządzenie otwarte, wystawione na działanie zmiennych warunków atmosferycznych - zwłaszcza temperatury, która wpływa bezpośrednio na szybkość mineralizacji zanieczyszczeń organicznych oraz rozwój mikroorganizmów. Zmodyfikowanym typem złoża zraszanego jest złoże wysoko obciążone, czyli złoże spłukiwane. W złożach spłukiwanych jest oczyszczana większa ilość ścieków w jednostce czasu wskutek ich większego przepływu, natomiast błona biologiczna jest słabo rozwinięta i składa się prawie z samych bakterii. Rozkład ścieków nie jest zupełny, a nierozłożony osad jest usuwany przez szybko przepływające ścieki. Obciążenie konwencjonalne złóż zraszanych wynosi 175-225 BZT₅ m^-3 • d^_1. Złoża zapewniają nie tylko prawie 95% obniżenie BZT₅, ale i pełną nitryfikację związków azotowych, jeśli występują niezbędne ilości tlenu (4,33 g 0₂/g usuniętego N-NH₄). Są ono częściowo lub całkowicie obudowane, co w dużym stopniu ogranicza wpływ czynników atmosferycznych, uniemożliwia rozprzestrzenianie się much oraz zapobiega

141