img256

Clostridium perfringens, beztlenowe ziarniaki i Bacteroides sp.), ale stopniowo, w miarę wzrostu, stają się zwierzętami przeżuwającymi. Od tego czasu następuje wzajemne oddziaływanie gospodarza na mikroorganizmy (głównie bakterie), a także drobnoustrojów na makroorganizm, czego wynikiem jest normalny wzrost i właściwy stan fizjologiczny zwierzęcia. W przypadku zachwiania stosunków między makroorganizmem a mikroorganizmami należy liczyć się z możliwością rozwoju procesu chorobowego. Przeżuwacze należą do zwierząt najbardziej uzależnionych od swojej flory bakteryjnej. Beztlenowa i tlenowa mikroflora przewodu pokarmowego wpływa na anatomiczne, fizjologiczne i immunologiczne cechy gospodarza. „Normalna”, endogenna flora bakteryjna jest ponadto niezmiernie ważnym mechanizmem obronnym, który efektywnie zapobiega rozwojowi zakażeń jelitowych. Mechanizm ten polega m.in. na przemianie kwasów żółciowych, stymulacji perystaltyki jelit, wywoływaniu odpowiedzi immunologicznej, konkurencji o miejsce adhezji i innych.

Badając tzw. zwierzęta „germ free” (GF), czyli wolne od wszystkich drobnoustrojów' (saprofitycznych i chorobotwórczych), i konwencjonalne, stwierdzono, że flora jelitowa wpływa stymulującą na perystaltykę przewodu pokarmowego. Wykazano również jej wpływ na budowę anatomiczną jelit. Ściana jelita cienkiego jest cieńsza u zwierząt GF, a także słabiej nawodniona i lżejsza. U zwierząt tych kosmki jelitowe są krótsze w dalszych odcinkach jelit, a w dwunastnicy dłuższe. Mikroflora przewodu pokarmowego wytwarza w jelitach gospodarza wiele wdtamin, np. kwas foliowy i kobalaminę, kwas pantotenowy, ryboflawinę, biotynę i witaminę K.

Środowisko żwacza przeżuwaczy stanowi jeden z najbardziej skomplikowanych i najbogatszych ekosystemów. Na jego właściwości mają wpływ zarówno bytujące w nim mikroorganizmy, jak i sam gospodarz. Wystarczy wspomnieć, iż w 1 g treści żwacza znajduje się 10¹⁰-10^1:L bakterii, ok. 10⁶ pierwotniaków, 10⁴ grzybów i 10¹² bakteriofagów. W przedżołądku zachodzi proces ciągłej hodowli wymienionych mikroorganizmów. Przystosowały się one do warunków beztlenowych, mimo że do żwacza wraz z pobieranym pokarmem dostaje się tlen z krwi i ze środowiska. Jest on wykorzystywany przez względnie beztlenowe bakterie, które tworzą „płaszcz” otaczający treść żwacza. Pozwala to na stworzenie i utrzymanie względnie beztlenowego środowiska dla mikroorganizmów potrzebujących takich warunków. Do bakterii, które skolonizowały śluzówkę żwacza i tworzą wspomniany „płaszcz ochrony”, należą m.in. rozkładające mocznik względnie beztlenowe z rodzajów: Propionibacterium, Lactobacillus, Eubacterium, Bifidobacte-rium, Selenomonas, a także wiele innych. W celu zdobycia energii mikroorganizmy rozkładają liczne związki organiczne. Rozkład ten przebiega różnie i zależy od rodzaju substancji organicznej i środowiska, w jakim proces zachodzi. Dla drobnoustrojów żwacza substratem jest dostarczana zwierzętom pasza, z której uzyskują one energię niezbędną do swojego metabolizmu. Pasza podana zwierzętom przeżuwającym podlega w przedżołądkach rozkładowi, dzięki enzymom bakterii, grzybów i pierwotniaków zasiedlających

181