img722

I

. ,_v-.i    ■ miftiiiwy icorciyi /nr iil>ivpli'< /rum społecznego

Nic muszą tu być uzasadnienia uniwersalne i podlegające bezdyskusyjnej akceptacji. Także nie muszą to być jednoznacznie opisane uwarunkowania. W tym miejscu chodzi raczej o pokazanie w sposób schematyczny obszarów możliwych zastosowań i uwarunkowań metody ubezpieczenia, co stanowi ważne wprowadzenie do dalszych rozważań praktycznych (część druga książki).

Schemat 9. Ubezpieczenie w sferze społecznej - zastosowanie metody

PUNKTY WIDZENIA	UZASADNIENIA 1 UWARUNKOWANIA
podstawy teoretyczne zastosowania	-    racjonalizacja polityki społecznej -    zarządzanie ryzykiem społecznym -    ochrona gospodarstwa domowego -    interpretacja funkcji ubezpieczenia: •    ochronnej •    redystrybucyjnej •    finansowej •    prewencyjnej •    wychowawczej -    interpretacje społeczne: •    ryzyka •    składki •    zdarzenia losowego •    straty •    świadczenia -    zasady redystrybucji ubezpieczeniowej -    punkty widzenia na zastosowanie: •    społeczno-ekonomiczny •    społeczno-finansowy •    społeczno-organizacyjny •    społeczno-prawny
sfery (dziedziny) zastosowań	-    zdrowie (ryzyko choroby) -    zatrudnienie (ryzyko bezrobocia) -    edukacja (zabezpieczenie kredytu) -    mieszkalnictwo (zabezpieczenie kredytu) -    zabezpieczenie społeczne (ryzyka społeczne)
przesłanki zastosowań praktycznych	-    rosnąca świadomość i przezorność -    akceptacja społeczna -    doubezpieczenie -    konsekwencja rozwiązań

Źródło: opracowanie własne.

Wyróżniając uzasadnienia i uwarunkowania zastosowania metody ubezpieczeniu trzeba zwrócić uwagę na: 1) podstawy teoretyczne zastosowania, odnotowując w ten sposób konieczność dokonania oglądu teoretycznego przynajmniej niektórych

Ko/il/iał V. Idcnlvllkm |n społecznych aspektów zastosowaniu metody ubezpieczenia...

uzasadnień i uwarunkowań, 2) dziedziny zastosowań ubezpieczeń, odnotowując w ten sposób niezbędne uzasadnienia i uwarunkowania w ujęciu sfer (dziedzin) poli-lyki społecznej najlepiej absorbujących rozwiązania ubezpieczeniowe oraz 3) przesłanki zastosowań praktycznych, odnotowując w ten sposób przynajmniej najistotniejsze uzasadnienia i uwarunkowania realnego zastosowania w sferze społecznej metody ubezpieczenia (zob. schemat 9).

5. WPROWADZENIE DO TEORII DOUBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

System zabezpieczenia społecznego ma na celu zapewnienie obywatelom ustalonego standardu bezpieczeństwa socjalnego. Wprawdzie istotę tego bezpieczeństwa stanowią prawne gwarancje uzyskania w określonych przypadkach zdarzeń losowych i sytuacjach życiowych wsparcia zewnętrznego (pozarodzinnnego)³⁵, jednakże na podwyższenie podstawowego standardu bezpieczeństwa materialnego coraz większy wpływ będzie miała stymulowana przez państwo inicjatywa samych zainteresowanych (rodzinnych) gospodarstw domowych. Chodzi o to, że w ramach części bazowej³⁶ systemu zabezpieczenia społecznego (z afiliacją lub obowiązkiem uczestniczenia w systemie³⁷) mamy do czynienia z sytuacją, w której - z różnych powodów (demograficznych, fiskalnych, a nawet - nazwijmy to - polityczno-socjotechnicz-nych³⁸) - relatywnie obniża się oferowany przez państwo standard bezpieczeństwa, gdy równocześnie stale rośnie pożądany przez (rodzinne) gospodarstwa domowe poziom bezpieczeństwa socjalnego.

I tutaj bardzo istotna uwaga, o szczególnej zasadności wykorzystania „prawdziwych” ubezpieczeń w polityce społecznej i zabezpieczeniu społecznym, czyli odnosząca się do doubezpieczenia (doubezpieczenia społecznego). Tendencja pole-

³⁵    Zob. A. Rajkiewicz, Potrzeba bezpieczeństwa socjalnego, „Polityka Społeczna” 1988, nr 3, s. 6.

³⁶    Określenie bazowa część utrwaliło się w polskiej literaturze przedmiotu w odniesieniu do systemu emerytalnego (zob. np. Bazowe systemy emerytalno-rentowe w świecie (tomy I i II), pod red. S. Go-linowskiej, Warszawa 1993, IPiSS). Najczęściej pomija się dookreślenia: bazowy, podstawowy, powszechny w odniesieniu do systemu zabezpieczenia społecznego w ogóle.

³⁷    Powszechność uczestnictwa w tych systemach uzyskuje się na ogół przez przystąpienie obowiązkowe.

³⁸    Język angielski opisuje bezpieczeństwo dwoma słowami: security i safety. Tylko pierwsze z nich dotyczy tego, co w języku polskim nazywa się bezpieczeństwem socjalnym. „Im mniej security, tym więcej podniecenia i szumu wokół safety. Można w ten sposób zmylić czujność obywateli, odwrócić naszą uwagę od zaniedbań lub bezsilności władzy (dotyczącej bezpieczeństwa socjalnego - T. Sz.). Ryzyko życiowe |rst prywatyzowane i indywidualizowane”. Zob. nadzwyczaj kontrowersyjny wywód w: Społeczeństwo V \/ wieku. Jak jesteśmy manipulowani, Jacek Żakowski rozmawia z Zygmuntem Baumanem, „Niezbędnik Inteligenta" (dodatek do „Polityki”) nr 50 (2482), z 11 grudnia 2004 r., s. 6.