IMG81

60

Rysunek 3.32

Schemat przekroju poprzecznego skrzydła owada ze szczególnym uwzględnieniem przekm,, Chapmana. 1969): 1 - błona. 2 - nerw. 3 - tchawka. 4 - przestrzeń wypełniona krwią s ⁽*9 6 - kutikula, 7 - żyłka    4. o - epidemia

•^znych. C^ramie^.tnS^em^a °R “p^⁹ Chapmana- ¹⁹⁶⁹>^: oznaczenia żyłek pod-

^{m zwykic} n,c r°^zw,d,onc- ■*

rzedli w użytkowany ikrzyć ^hJC'_s,^P^^^r/^>,dtych- ^u przedstawicieli niektórych innych

iSaTvir^jiko    lKa* W p°p—c» -

skr/\dłc'i ^Ct~ ‘”*^,JS/xza Poprzecznych jest zn ^0no'^kr/>dł}'^ch- muchówek, chrząszczy

^ZZn^[^mc'^Kduko"**(ryTl^ ^{a u b,cskotek (WonklV}

^    dla poszczę-

^{ob,c par}> skrzydeł są błoniaste, praw ie

Budowa i funkcje ciała owadów leśnych 61 jednakowego kształtu i wielkości. U błonkówek ich stn v

skr/yJla są znacznie mniejsze. Szarańczaki    ^)C" ^lak/c P°^’hna. ale tylne

stc. przy czym obie pary nierzadko różnią s,_ę wyfaln, "k *^kr*^y‘^{Ba sk,,r/}“^le- «>•"* Mtmia-pospolicie na śródleśnych polanach skrzvdla „„.l, ,    ^{np U tra,kolck} pykanych

w one. U pluskwiaków róznoskrzydtych. nn u / „u ^ ^SMre' ^{a lylnc mchlcsklc luh} c/cr-leśnych. nasadowa część pierwszej pary skrzydeł t,n ! ^f*⁸⁰ ™ ^d™^wach • krzewach rzasta. a ich część wierzchołkowa, a także druea nir . ^r<’^^okryw fhcmiclytraci. jest skó-

przejrzyste są zwane pokrywami (elytrae). edv tylne u ht ^{pr/cdmc _ ,warJc}-^nie-Na pokry wach użytkowanie uległo daleko posuniętym1,    'YT ' ^{skrzyd,ami llHnymi}

dzo szerokie i zajmują większą część powierzchni wikry w Km i.’^CgaCZy ‘?'^k‘ '.^{4 bar}'

.łara,m«.yc™ W,    D„_tk,    ^ „J™

_slę przydatną cechą tak«,nom,czną. Uzupełniają faktura łusek luh włosków występująca na pokrywach niektórych chrząszczy.

Wtórna redukcja skrzydeł objęła różne rzędy owadów i przybrała różnorodne formy. Samice moly la pięd/ika przedzimka mają skrzydła skrócone i nic latają. U wszystkich muchówek zanikła druga para skrzydeł, po których pozostały tylko krótkie przezmiankt ihal-terac). będące narządem równowagi i spełniające rolę bodźca pobudzającego mięśnie przed podjęciem lotu irys. 3.36). przykryte płatkiem skrzydłowym iczęść pola analnego skr/sdla oddzielona (ni reszty skrzydła wgłębieniem brzegu zewnętrznego). Tylne skrzydła wielu chrząszczy glebowych, zw łaszcza bicgaczowaiych. poruszających się w ściółce lub na powierzchni gleby, zostały zredukowane, a pokrywy zrośnięte. U kusakowatych i skorków odwrotnie - zredukowane zostały pokrywy, podczas gdy druga para zachowała pełną zdolność lotu. Niekiedy wreszcie u chrząszczy tylne skrzydła są normalnie rozwinięte, ale ich wykorzystanie do lotu jest ograniczone do początkowego okresu życia, gdyż pó/mej mięsnie poruszające skrzydła ulegają zanikowi na rzecz rozwoju układu rozrodczego, jak to ma miejsce u szeliniaka sosnowca.

Pokrywy nie odgrywają w locie większej lub żadnej roli. Dlatego tylne skrzydła '.) proporcjonalnie duże i w czasie spoczynku muszą być składane wzdhtz - wachlar/ykowa-to. a ponadto w poprzek przez załamanie, aby mogły ukryć się pod pokrywami. Zylki są przerwane w miejscu popr/ec/.neeo składania się tylnych skrzy dii 'rys.. '■*!'

Wiele owadów jest pozbawionych skrzydeł U owadów bczskrzydłych

brak skrzydeł jest cechą pierwotną, gdy u wtórnie bezskrzydłych ową Jow    us    •^/''¹

Pterygota, jak np. u pcheł, skrzydła zanikły w procesie ewolucji N.ek.edy    £>^k

skrzydeł związany josVze zjawiskiem polimorfizmu p.cowego łub

ncj. jak np. u mrówek. Kiedy indziej "Vk.ól'^ '^ą^.ę ^kolenia osobmkow którą spotykamy powszechnie u msz\c. u ku i> P .    miówck oJrzu-

-A i£*>*>■*■    ■

cają skrzydła po rójce, a np. pasożytujące na j ^ ^

zrzucają je po dostaniu się na ciało żywiciela ^    ^ ^ _k„_u waha się od

Skrzydła owadów są bardzo sprawne.    _{u wJ/ck U/}

2 km/god/.. u ztofooków do 54 km/godż. ^U/JW'¹' _A soi. i u komarow i lOOtks ba uderzert skrzydeł waha s.ę od 9/s u bielinka kapustnika o.