IMG03

114

lM.il I ' I _________ «“-»

Rys. 3.8. Pokrycie wielowarstwowe TiC - Ti(CN) - TiN płytki z węglików spiekanych

Sunowią je kilkumikrometrowej grubości warstwy TiC. TiN. TiC-Ti(CN)-TiN. TiC-Ti(CN)-TiN-AIjOj. AI2O3 i Al-O-N w rozmaitym zestawieniu, zależnie od przeznaczenia gatunku. Zazwyczaj jako warstwę zewnętrzną stosuje się AI2OJ lub Al-O-N, zapewniającą zwiększoną odporność na utlenianie i dyfuzję, a także na ścieranie. Ostatnio wprowadzono cienkie warstwy zewnętrzne o grubości poniżej 1 pm z azotków cyrkonu ZrN lub hafnu HfN. Warstwę wewnętrzną przylegającą do podłoża stanowią często węgliki TiC, zaś warstwy pośrednie tak są dobrane, aby zwiększyć odporność na dyfuąję i ścieranie oraz by zapewnić dobrą spójność warstw w czasie pracy ostrza. Zwraca tu się uwagę nie tylko na sposób wzajemnego oddziaływania warstw, ale również na harmonijną zmianę współczynników rozszerzalności liniowej kolejnych warstw, co pozwala na zmniejszenie naprężeń stycznych na powierzchniach styku i przeciwdziała możliwości wystąpienia wywołanych nimi rozwarstwień.

Najnowszym rozwiązaniem są tzw. nanopokrycia, składające się z od kilkuset do 2000 warstw o grubości kilku nanometrów, przemiennie z dwóch składników (np. TiC-TiBj. TiN-T1B2, B4C-W, TiN-AIN). Osiągają one twardość do 4000 HV i wykazują dobrą odporność na pękanie i wykruszenia.

Węglik spiekany, stanowiący podłoże pod pokrycie, ma odmienny skład od klasycznego. W osnowie kobaltowej stężenie wolframu winno być możliwie małe (ś 3%); również ilość TiC powinna być mała (0 -*• 5%), aby zapewnić dobrą ciągliwość.

Węgliki spiekane pokryte wielowarstwowo przewyższają pod względem zdolności skrawnych w określonych warunkach obróbki kilkakrotnie gatunki konwencjonalne (nie pokrywane), a o kilkadziesiąt procent gatunki pokrywane jedno- lub dwuwarstwowo. Pozwala to na ich ekonomiczne stosowanie mimo wyższej ceny. Gatunki krajowych pokrywanych węglików