IMG31

3

*

Rys.6.13. Tarcza tokarska wraz z końcówką wrzeciona

Tarcza tokarska (rys.6.13) posiada szereg rowków i otworów różnego kształtu I oraz cztery promieniowe kanały 2, w których za pomocą śrub 3 można przesuwać szczęki mocujące 4. Wrzeciono tokarki jest zwykle zakończone gwintem 5, na który nakręca się tarczę, przy czym do dokładnego ustalenia jej położenia służy powierzchnia walcowa 6. Wrzeciono posiada również wewnętrzne gniazdo stożkowe 7 przeznaczone do mocowania kła. Mocowanie przedmiotów na tarczy tokarskiej odbywa się przez oddzielne dokręcenie każdej ze szczęk uchwytu lub też, wykorzystując istniejące rowki lub otwory, dociska się przedmiot przy użyciu śrub i docisków bezpośrednio do tarczy jak na rys.6.14.

Rys. 6.14. Mocowanie przedmiotu nieobro-towego na tarczy tokarskiej

Ustawienie przedmiotu obrotowego w szczękach tarczy tokarskiej wymaga "wycentrowa-nis" powierzchni obrabianej z osią obrotu wrzeciona. Można tego dokonać zbliżając do przedmiotu kredę, rysik lub końcówkę czujnika i wolno obracając tarczę. Miejsce najbardziej

odsunięte od osi obrotu należy przestawić bliżej osi, co wymaga rozluźnienia, a następnie ponownego dokręcenia szczęk mocujących. Czynności te powtarza się tak długo, aż przedmiot zostanie ustawiony wspólśrodkowó.

Uchwyty samocentrujące w odróżnieniu od tarcz tokarskich posiadają szczęki przesuwające się jednocześnie, co umożliwia szybkie ustawienie przedmiotu współśrodkowo z osią obrotu. Do najbardziej rozpowszechnionych należy uchwyt systemu Cushmana - rys.6.15.

Rys.6.13. Uchwyt trójszczękowy, samocen-trujący

Uchwyt posiada wewnątrz tarczę I z wykonanymi na jej powierzchni czołowej spiralnymi rowkami 2, w które wchodzą odpowiednie występy 3 na szczękach 4, prowadzonych w promieniowych kanałach 5. Jednoczesne zbliżanie się lub oddalanie szczęk następuje przez pokręcanie kluczem 6, wkładanym w kwadratowy otwór 7. Obrót klucza powoduje, za pośrednictwem stożkowej przekładni zębatej Z|/zj, obracanie się tarczy I i na skutek tego przesuwanie się szczęk.

Ił' kiach (tys.6.16) mocuje się mniej sztywne wałki, charakteryzujące się większym stosunkiem długości L do średnicy d.

Kły I, wykonane zwykle ze stali narzędziowej, umieszcza się w stożkowych gniazdach we wrzecionie tokarki i tulei konika 3. W celu przeniesienia ruchu obrotowego z wrzeciona tokarki na przedmiot obrabiany na końcówkę wrzeciona nakręca się tarczą zobierakową 4, zaś na przedmiot nakłada się zbierak 5, zwany też sercówką lub chomątkiem. Zaciskany jest on na przedmiocie śrubą dociskową 6. Jeżeli przedmiot w miejscu założenia zabieraka ma gładką, uprzednio obrobioną powierzchnię, należy ją zabezpieczyć przed uszkodzeniem, podkładając pod zabierak pasek miękkiej blachy 7 (np. miedzianej lub mosiężnej).