kapsu ki8

Ryc. 11.19. Liposomy - obraz z mikroskopu elektronowego (wg Żawrockicj-Wrzofek).

ich wymiarów, przetłacza się przez odpowiednie przegrody sączące lub poddaje homogenizacji wysokociśnieniowej, przeciskając kilkakrotnie produkt przez szczelinę o regulowanej średnicyj

Liposomy są stosunkowo nietrwale. Ich trwałość można zwiększyć podczas suszenia sublimacyjnego (str. 56). Aby zapobiec tworzeniu się kryształów lodu wewnątrz liposomów, dodaje się do nich krioprotcklorów (np. sacharozę, man-nitol, dekstran). Zawiesinę iiposomów sporządza się ex tempore po dodaniu do wysuszonego produktu wody i lekkim wstrząśnięciu.

Jak dotąd liposomy mają największe zastosowanie jako nośniki leków cytostatycznych podawanych dożylnie oraz w biotechnologii, gdzie wykorzystuje się je do celów transfekcji komórek. W postaci zawiesiny liposomów podawane są dożylnie: daunorubicyna, doksorubicyna, amfoterycyna B. Wykazano zmniejszoną toksyczność ogólną, a zwłaszcza kardiotoksyczność, oraz zwiększenie aktywności przeciwnowotworowcj m.in. daunorubicyny podawanej w postaci liposomów. Wydaje się, że liposomy pozwolą zrealizować ideę terapii celowancj - substancja lecznicza będzie dostarczona za pomocą tych nośników do określonego narządu. Można to osiągnąć poprzez modyfikację ładunku i składu liposomu, a przede wszystkim wiążąc na jego powierzchni przeciwciała, dzięki czemu liposomy z zamkniętą substancją leczniczą będą gromadzić się w tkankach, w których występują specyficzne białka, np. w tkankach nowotworowych.

Wykazano też zwiększone działanie przeciwbakteryjne antybiotyków, np. gen-tamycyny, w liposomach w zakażeniach płuc wywołanych przez Klebsiella pneu-moniae, amfoterycyny B w ogólnych zakażeniach grzybiczych. Postacie lipo-somalne mogą przedłużyć działanie niektórych Icków stosowanych do oczu (np. z pilokarpiną, chloramfenikolem), a także podanych dożylnie lub podskórnie (np. wazopresyna odpowiednio do 4 i 20 dni).

LZamknięcie niektórych substancji leczniczych, np. witaminy A i E, w liposo-mach ma również korzystnie wpływać na wchłanianie ich z maści. Pewne działanie nawilżające wykazują liposomy stosowane w kremach kosmetycznych.

Mikrosfery

Mikrosfery są to monolityczne, porowate mikrokuleczki o wielkości 1-500 pin. Są to postacie leku o przedłużonym działaniu. Zbudowane są z różnego rodzaju polimerów, w których substancja lecznicza jest rozpuszczona lub zawieszona. Schemat struktury mikrosfery i ich obraz elektronowy przedstawiają ryc. 1 1.20 i 11.21. Mikrosfery różnią się budową od zbliżonych im kształtem, a niekiedy i wielkością, omówionych uprzednio mikrokapsulek i liposomów. W mikrokapsułkach substancja lecznicza w postaci płynnej lub stałej otoczona jest błoną polimerową. Tymczasem w mikrosferach substancja lecznicza jest inkorporowana (rozpuszczona lub zawieszona) w matrycy polimerowej.

Mikrosfery znajdują najczęściej zastosowanie jako leki do podawania pozajelitowego. Stąd też stosowane do icli wytwarzania polimery powinny być zgodne z tkankami i ulegać całkowitej biodegradacji. Proces biodegradacji ma charakter chemiczny i fizyczny. Mechanizm chemiczny polega na tworzeniu małych, rozpuszczalnych w wodzie, oligomerów i monomerów przede wszystkim w wyniku hydrolizy polimeru. Natomiast fizyczny mechanizm degradacji polega na erozji

Substancja

lecznicza

Polimer

Ryc. 11.20. Schemat budowy mikrosfery.

Ryc. 11.21. Mikrosfery - obraz z mikroskopu elektronowego.

231