klimasz
7

492

c) grzbioty zo skal budujących skrzydła antyklin ł aynkllu

ty monokllnalnc (ryc. 334 D),

d) grzbiety powstałe wskutek wypreparowania skał o dużej od i dużym upadzie (> 45°) spośród utworów sknlnych o mniej odi*,^',"⁰ grzbiety wortykalnc- kog back (ryc. 334 E).

Na podstawie kryteriów genctycznyeh można wyróżnij a) grzbiety uformowane przez procesy głównie denudacyjne wskutek wypreparowania utworów skalnych o dużej odpornofcl utworów skalnych o małej odporności (ryc. 335), są to grzhjT' twurdziolcowo,    •    -’^J

Hyc. 353. Grzbiet lwur«lrideowy dcmidacyjny. nawiązujący <Jo wychodni ik*l uW* nych    ^Ł

l — th*ly o«1(>o(n», ł — »*»ly m*lu uUpotn*

ł>) grzbiety powalało wskutek rozczłonkowania obszaru o łmdowloi zróżnicowanej dolinami rzecznymi, o przebiegu nic nawiązującym^, pornouei ani struktury, a tylko do pierwotnych nachyleń: są to grzbi< ty ostnńcowc (ryc. 330).

Ityc. 338. Grzbiet oitaócowy. erozyjny nie nawiązujący do wychodni złoi

Grzbiety twardziclcow•• (zazwyczaj podłużne, izoklinnłneI kllnalne) zawdzięczają swe |>owslnnie głównie długotrwałym procesom mutacyjnym, poprzedzanym przez erozyjną i transportową dzł rzek.

Grzbiety ostnńcowc zawdzięczają swo powstanie głównie som erozyjnym, którym towarzyszyły procesy denudacyjne. Są to mlędzydolinne oszczędzono przez erozję, z różną intensywnością dołowane przez procesy denudacyjne. Ich przebieg Jest przeważnie zgodny z przebiegiem warstw skalnych.

Można też stosować kryteria chronologiczne, brać uwagę okres, od którego postępowało formowanie garbu lub (M. Baumgnrt-Kotarba 1974). Na tej podstawie można wyróżniać gr ty Jedno* i wielocyklłcznc poohgoccńskie, pomloceńsldO tortońskio, |K>sarmackie), poplioccńnkic (popontyjr.kic, polowantyó.tkH doinoplcjstoccńskic lid. Według M. Bnumgart-KotnrbowcJ grzbiety łożeniach starszych są bsrdzioj rozczłonkowano aniżeli młodsze on noj budowie litologicznej (ryc. 337).

_lWne byłoby uporządkowanie form grzbietowych, podobnie Jak Uporządkowano formy dolinne. Pewną próbą Jest zaliczanie grzblo-lllclnych do określonych rzędów: działy wodno I, II, III l dal-

Rjf. arxt»l«iy JeOnopurlo-iĄ |i) | dwupoziomowe M. Boumfurt-Ko-

PV'|_MBy_l o — otUnkf

, rzędów. Brak Jednak relacji pomiędzy tak zakwalifikowanymi grzhlc-_fl tyi>aiul grzbietów wydzielonych na podstawie kryteriów lłtologlcz-tcktonicznych, genetycznych czy chronologicznych, irby i grzbiety mają, tak Jak doliny rzeczne, stoki nachylone r.yme-Je lub asymetrycznie. Asymetria stoków w obrębie garbu [ffibiatu może być spowodowana:

P|J b U d ową petrografie z n ą; stoki zbudowane ZO skał o więk-|odporności są zazwyczaj bardziej strome,

budową tektoniczną, ułożeniem warstw; przy małych upn-ido20° czoła warstw dają stoki bardziej stromo aniżeli powierzchnie w, przy upadach większych stoki mogą być symetryczne, różną wysokością buz erozyjnych potoków; potoki Jniającc stoki resekwentne mają niższe bnzy aniżeli potoki od wad* stok przeciwny, ohsekwentny,

różnymi warunkami k 1 i m n t y c z n y m i, g<ly Jeden stok luje więcej opadu deszczowego, gdy na Jednym stoku gromadzi się fj śniegu i dłużej zalega aniżeli na stoku przeciwległym stok bardziej /y lub zaśnieżony podlega intensywniejszemu niszczeniu (Góry rawskie, Scrrn do Mar, Góry Kaskadowe, KI brus), for m y wiórze ho win grzbietowych &ą przeważnie mało liconc i monotonne. Nie cieszyły się też. dużym zainteresowaniem fologów. l)o form urozmaicających niektóre wierzchowiny należą 'i rozpadliny grzbietowe, ostnóco denudacyjne, stopnie, listwy i terasy ryjne oraz rozwal iska skalne, przechodzące zazwyczaj w rumowiska rc.

*wy grzbietowe mają od kilku do kilkuset metrów długości, ni do 50 m głębokości, kształt wclosów lub niecek o zboczach przo-iasymetrycznych oraz przebieg prostolinijny lub zygzakowany, zgod 9b niezgodny z biegiem wychodni skalnych i kierunkiem grzbietu 339).