klimasz8

I

Hyc .157. 1'owltawnnic pgncplcny

A. l*ti«M<C powttawanla pcnrplany wakulak apfaitctanla a toków wg W. I>avlta (llaij. iilrfi powttawanla powlrrarhnl arównanla koAcowago wakulak rAwnoIrgtago cofania I rolnic* la podrif.ly c» cnrat mnlf)arym natfiylrnlii »u iV.i(ka (HM). C. 1’fralHag powlaracknt rtOwnaiila wakulak Mglgblanla wieli rajgoycn |>u<1ii6ly I < ••faula aboray wg •«n< (IW*) a — fatlita |«wlatrrhnla tiAwnanla okryła awlatnallng, b nami nlrcknwatyml, prramlcarrrauta pokrywy iwtctrr allnowa) w Ona dolin. cofania lyrh ihorry akallatych, a — iburta cofaj* alg. u Irh podrtAly lotnia nllata r.równanla, głęboko wlrtriajgea I allnla drgcariowana, >1 powlrrrchnla arównanla wyspowymi, na kulminacjach fiatnrnly ataracego (równania, 0 nuraatajgca Ag chnla tiównanU I corai mnla|aiym| górami wyi|«łwyml, l>. 1’rrablrg powal a wanla wakulak równoległego cofania atoków I roiraalanla alg p*«1yinentów ttnywowycfi (INI), r. Piaebleg powatawanla powlrrrchnl (równania pcalpokrywowago wakulak drania grubej (inkrywy awlalrr*linowe) I odalanlanla [lowlanchnl (anlpokrywosaj .tria (ikt/) a - powiat rcfmla arównanla tropikalnego, )• - pnekró) pnri nanla tropikalnego. n tkała, W — iwlatrrrlina, II — powiem linia (równania l*p — powtciirhnla pod pokrywowa <|». rdegradowanlu grubo) pokrywy awlalrtelin*wa| • lont alg jaku dolna (.owiać rchnla »fównanla) glncjnjncgo orny, cyklu w klimacie tiuchym. Pogqd Dayton był cz:w ogólnie przyjęty ł co najwyżej uzupełniany (C. Cotton 1947, C. 1940, L. Pclttcr 1900).

I fi n y p o || 1 i\ d na powstawanie jiowierzchnt zrównania dal W. w 1924 r. Wprowadzi! on pojęeio „j»ow(crzcl)nl zr6wnon c z u t k o w c g o” (Priv\(irruni])Jll&chc), powstającej w pierwszym rozwoju w zwif|zku z bardzo |>owolnym wypiętrzaniem górotwo „p uwierz e li u i z r ó w nnni u k o ń C o w c g o”

men t a m i (K. Gilbert 1877, W. McCcc 1897, W. Davis 1905, 1922. g7|*łon 1915, K. llryan 1922, I). Johnson 1932, J. Mnjtson. G. Anderson W. Bradloy 1938, J. Dresch 1938, A. Howard 1941, 1942, J. Mackin Dcrruuu 1950, K. Iladley 1907). K. Gilbert, W. McGee i W. Dnvi.s dawanie I rozwój pedymentów ograniczali do obszarów o klimacie su-Jji | okresowo wilgotnym, ii w W. Dayia wiązał ich |x)w.stnwnnie z cy-ktao geograficznym w klimacie suchym. Ostatnio Istnieje tendencja do jjtfrtcnin procesu pedymontneji albo pedyplanncji tak Ze na obszary gnacie wilgotnym i nadania mu w ten jq>osób charakteru procesu uni-J^ilncgo (I*. King 1957). Niektórzy zwolennicy tego poglądu zaprzecza-liftnicnin pencplen i peneplenl/acjł, a zastępują Je pedymentumi, pedy-jjoimi I padyplanacją (ryc. 3571)).

cowym rezultatem zrównywania górotworu, odpowiednikiem pe-y jeśli Jednak Dnvis przyjmował obniżanie wzniesień wskutek «p’a-stoków, postępującego od góry ku bazie, to według W. Pcncka _plc Jest wynikiem bocznego cofania się stoków, posuwającego się ku górze (ryc. 357 U). Powierzchnię zrównania końcowego cłiarak-u stoki wklęsłe o bardzo małym, ale rosnącym w kierunku dzia-•^jnych nachyleniu (patrz rozdział o rozwoju wtoków').

JL ołtfzarncli o klimacie suchym i okresowo suchym od dawna były I opisywane zrównania, rozpościeraJące się u podnóżu gór. zwane

Jjjitnieją <lwn różne poglądy na |>owstnwnnie i rozwój pedymentów (patrz Padało rozwoju rzeźby w klimacie suchym). Według K. Gilberta (1887), f.J/cCIee (1897), W. DnvL-.n (1930, 1938), 1.. Kinga (1949, 1951) pędymonly pnące wskutek równoległego cofania ścian skalnych są zrównywane przez deszcz owe spływające po stokach. Procesem przcnileszczaJą-l zrównującym Jest spłukiwanie przechodzące w anyw pokrywowy flood erottion, rairi-toaah croiton). Stąd pędy m enty z rn y w o w o irl 1959). Natomiast D. Johnson (1932) i II. Wt&smann (1959) powstn-pedymentów wiązali z erozją boczną rzek annstomozujących. Pro-taklej planacji są pedymenly erozyjne (|>or. ryc. 230, 237). Wc-J. Mnxsoim i CJ. Andersona (1935), a następnie 1.. Kinga (1949) roz-c się pedymentów i Ich łączenie doprowadza do powstania powierz-^równaniu zwanej p o d y p 1 o n ą. Jest ona produktem pcdypłnna-est rnśnięcia jx>wicrzchnl pedymentowej wskutek regradacji, czyli o cofania się stromych stoków aż do całkowitego zniszczenia wznic-Mrsklch lub wyżynnych. To zrównywanie, nawiązując do głównych jłtnudacyjnych, a także zagłębień endoreicr.nych, <loprowndzato do żwania powierzchni zrównanych wysoko nad |x>ziumcm morza, ffailug L. Kinga (1953) stoki o profilu cztoroczlonowym patrz (s. 300) Kcchno i typowe w obszarach o klimacie suchym; ostatnio twicr-, żc występują także w innych obszarach, zwłaszcza o rzeźbie śred-wyaokioj. Jodynie w obszarach o rzeźbie niskiej, położonych w kii-wilgotnym nic ma elementów aktywnych, tj. stoku stromego i usy-*80, a pozostałe dają znany nam stok wypuklo-wklęsly (por. roz-orozwoju stoków). Z tego wszystkiego wyciąga wniosek o powszech-