KORAN2

Koran i sunna 147

Koran zawiera najważniejsze elementy doktryny religijnej i prawnej islamu. Początkowo był zapamiętywany i sporadycznie zapisywany jeszcze za życia Proroka. Po jego śmierci pojawiła się potrzeba utrwalenia tekstu świętej księgi. Prób takich dokonywali już pierwsi dwaj kalifowie, Abu Bakr i Umar, jednak ostateczna wersja Księgi, zwana Koranem Usmana, powstać miała za panowania kalifa, od którego pochodzi nazwa, czyli Usmana Ibn Affana (644-656). Według tradycji spisał go sekretarz Muhammada, Zajd Ibn Sabit, zresztą brat poety Hassana Ibn Sabita, głównego i oficjalnego pa-negirysty Proroka. Podstawą były istniejące już warianty autorstwa towarzyszy Proroka: Ubajda Ibn Kaba, Abd Allaha Ibn Masuda i Abu Musy al-Aszariego. Ostateczna wersja Koranu powstała jednak dopiero w X w., zaś obecnie uznawany za kanoniczny tekst został opublikowany w Egipcie w 1923 roku.

Koran składa się ze 114 „rozdziałów”, zwanych surami, z czego 90 to sury mekkariskie, a 24 - medyneńskie. Celowo napisałem słowo „rozdziałów” w cudzysłowiu, ponieważ specjaliści sugerują, żeby słowo „sura” traktować jako termin techniczny, a zatem nieprzekładalny, ponieważ nie oznacza on faktycznego „rozdziału” na podobieństwo rozdziałów w księgach biblijnych, lecz raczej odpowiada biblijnym psalmom. „Sura” to termin typowo koraniczny, nie pojawia się wcześniej w języku arabskim i nie jest stosowany w żadnym innym kontekście. Sury dzielą się z kolei na ajaty, czyli wersety, których według różnych przeliczeń jest od 6204 do 6236. Określenie wersetu koranicznego ma jeszcze inne znaczenie: „cud” oraz „znak” -w tym kontekście oczywiście „znak od Boga”. Każda sura ma swoją nazwę, niektóre z sur mają po kilka równolegle stosowanych tytułów. Często zamiast tytułu stosuje się jej incipit, a zatem zamiast Surat al-Alak mówi się: Sura Ikra bi-ismi Rabbika. Prawie wszystkie sury (poza dziewiątą) rozpoczynają się formułą basmali, czyli „bi-ismi Allahi ar-Rahmani ar-Rahim”: „W imię Boga Miłosiernego, Litościwego”. W obecnej redakcji Koranu sury ułożone są mniej więcej według długości, od najdłuższej do najkrótszej, z wyjątkiem sury I, Al-Fatihy. Nie są znane rzeczywiste powody takiej de-

²³    Ich spis por. M.M. Dziekan, Symbolika arabsko-muzulmańska, Warszawa 1997, s. 69-70.

²⁴    Na temat Koranu por. m.in. M. Cook, Koran, Warszawa 2001; J. Nosowski, Teologia Koranu, Warszawa 1970; J. Nosowski, Przepisy prawne Koranu, Warszawa 1971; I.-D. Thyen, Koran i Biblia. Synopsa wspólnych tradycji. Warszawa 2002; J. Gnilka, Biblia i Koran. Podobieństwa i różnice, Kraków 2005.

²⁵    W języku polskim ukazały się dwa niewielkie zbiory hadisów: Mahomet, Mądrości Proroka, tłum. J. Danecki, Warszawa 1993; Mahomet, O małżeństwie, kupcach i dobrym wychowaniu, tłum. J. Kozłowska, Warszawa 1999.